مى گزينند و از هر سو بر راهتان مى نشينند. درونشان بيمار است و برونشان پاك، پوشيده مى روند چون خزنده اى زيانمند و زهرناك، وصفشان داروست و گفتارشان بهبود جان و كردارشان درد بى درمان. رشك بران راحت (ديگرانند) و افزاينده بلاى (مردمان) و نوميدكننده اميدواران. در هر راه يكى را به خاكِ هلاك افكنده اند، و به هر دلى راهى برده اند و بر هر اندوهى اشك ها ريخته اند، و ثناى هم را به سلف فروخته اند و چشم در پى پاداش يكديگر دوخته. اگر بخواهند، بستنند و اگر ملامت كنند پرده درى كنند، و اگر داورى كنند اسراف ورزند. برابر هر حقّى باطلى دارند و برابر هر راستى مايلى، و براى هر زنده اى قاتلى، و براى هر در كليدى گشاينده و براى هر شب چراغ تاريكى زداينده. به هنگام طمع خود را نوميد نمايند، تا بازار خويش بيارايند، و بر بهاى كالاشان بيفزايند. مى گويند و به خلافِ حق تقرير مى كنند، و مى ستايند، و تزوير مى كنند. راه (باطل) را (بر پيروان خود) آسان نمايند (و آنان را) در پيچ و خمهايش سرگردان. ياران شيطانند و زبانه هاى آتش سوزان. «آنان پيروان شيطانند و بدانيد كه پيروان شيطان زيانكارانند». ¹

نتيجه گيرى:

بيشترين و بزرگترين صدمه ها و ضررها از جانب منافقان به جوامع دينى وارد شده است. منافق با داشتن ظاهرى موافق با دين، بيش از دشمنان آشكار، امكان ضرر رساندن و نيرنگ زدن دارد.
مهمترين ريشه هاى نفاق، هوى و هوس، سهل انگارى، خشم ورزى و طمع است. بايد از منافقان دورى كرد و به اهل بيت پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم و اوصياء آن حضرت ـ كه نخستين آنها على بن ابى طالب عليه السلام است ـ تمسك جست تا بتوان از نفاق در امان بود و منافقان را شناسايى كرد.