همسو با حكومت بوده است. مثلاً فقيهى مثل مالك بن انس در بيان احكام و اعتقاداتش ضرورتى براى تقيه نمىديده، چون خود حكومت او را منصوب كرده بوده است؛ در حالى كه مثلاً امام صادق عليه السلام تقيه مىكردهاند. علماى بزرگ ما، به استناد شواهد و قرائن فراوان گفتهاند كه عليرغم تلاش شاگردان ائمه و علما، بسيارى از مطالبى كه ائمه گفتهاند، به دست ما نرسيده است، ضمن اينكه چه بسا، به سبب همان تنگناهاى واقعى، برخى مطالب را ائمه بيان نكرده باشند.
در اين گفتارها با مطالعه تفصيلى كتاب، مىخواهيم نشان دهيم كه مؤلف تا چه حد در هدف خود موفق بوده و مطالب كتاب و نتيجهگيرىهاى آن تا چه اندازه سازگار با مستندات تاريخى است. در فصل اوّل ايشان بيان مىكند كه جامعه شيعه چگونه شكل گرفت و چگونه خود را متمايز كرد. آيا اين تمايز صرفاً سياسى بود يا اينكه در حوزه فقه و كلام نيز اين تمايز وجود داشت؟ ايشان مدعى است كه اين تمايز در آغاز صرفاً سياسى بوده و سپس به تدريج تبديل به يك مكتب شده است. درباره آموزه امامت و تكامل مفهوم امامت، ايشان توضيح مىدهند كه امامت ابتدا يك مفهوم سياسى و اجتماعى بوده و سپس به يك مفهوم علمى و معرفتى تبديل شده است. در فصل دوم ايشان به بررسى جريانهاى مختلفى مثل غُلات و مقصّره و جريان اعتدالى و راه ميانه مىپردازد. بحث ديگر ايشان در فصل سوم بحران فكرى و اعتقادى شيعه پس از آغاز دوران غيبت امام دوازدهم ـ عجل اللّه فرجه الشريف ـ است و نقشى كه علماى شيعه در مصون نگاه داشتن شيعيان در اين بحران داشتند. ايشان در فصل چهارم به آراى كلامى ابن قبه رازى و تلاشهاى او در پاسخ به شبهات زيديه در مسئله غيبت مىپردازد.
اجمالاً ادعاى ايشان اين است كه مكتب شيعه مجموعهاى از آموزههاى اعتقادى است كه سه نسخه ـ يا به تعبير رايج: سه قرائت ـ از آن در سير تاريخى بروز
