و ظهور كرده است: نسخه غاليانه كه براى ائمه مقامات فوق بشرى قائل بوده است؛ نسخه دوم كه آنها را صرفا عالمان دينى مىدانسته است و نسخه عاميانه كه قائل به نص و عصمت براى ائمه مىباشد.
به لحاظ روش، تلاش ايشان اين بوده است كه از طريق مراجعه به متن احاديث و سؤالاتى كه ردّ و بدل مىشده است، فضاى فكرى ـ فرهنگى زمان امامان را استنباط كند و اين كه در آن دوره شيعيان چگونه فكر مىكردهاند، يا پاسخ امام ناظر به كدام جريان فكرى يا سياسى است. بنابراين ايشان نگاه رجالى و درايهاى در مواجهه با حديث ندارد، بلكه صرفا از ديدگاه تاريخى در آنها تأمل مىكند. و البتّه، به مناسبت، از مطالعات رجالى و نسخهشناسى و حتّى تحليلهاى فقه الحديثى نيز بهره مىبرد. مهم اين است كه كار ايشان متفاوت از ساير كتابهايى است كه درباره تاريخ تشيّع و اعتقادات آن نوشته شده است. ما در هر بخش خلاصهاى از موارد مطرح شده را در قالب گزارههايى از هر فصل بيان مىكنيم. سپس منابع و مستنداتى را كه مؤلف براى هر گزاره مورد استفاده قرار داده، بررسى كرده و آنگاه به داورى درباره نتيجهگيرى مؤلف در هر مورد خواهيم پرداخت. ۱
بررسى مقدمه كتاب:
از مقدمهاى كه مولف بر اين كتاب نوشته اند چند نكته اصلى استنتاج مىگردد:
1- هسته اصلى تشيّع اعتقاد به مرجعيت علمى اهل بيت و احقيت رهبرى اميرمؤمنان و فرزندان ايشان عليهم السلام است. از نظر آنها مسئله تشيّع تنها حكومت نيست، بلكه رهبرى همه جانبه جامعه دينى و مرجعيت علمى آن را از آنِ ائمه مىدانند.
1.در اينجا لازم است به يكى از امتيازات مهم كتاب اشاره كنيم و آن اينكه مؤلف محترم با ارائه مستندات در پانوشتها، امكان ارزيابى اظهارات و استنتاجات متن را فراهم آورده است؛ هرچند به نظر مىرسد كثرت ارجاعات، بسيارى از خوانندگان را مرعوب يا متقاعد به درستى مطالب كتاب مىكند.
