گزارشى از جلسات نقد و بررسى كتاب «مكتب در فرآيند تكامل» - صفحه 174

الاعتقاد» شيخ صدوق و شيخ مفيد مى‏باشد. مؤلف محترم براى اين موضوع دو مثال زده‏اند: شيخ مفيد روايت «ما منّا مسمومٌ اَوْ مقتول» را كه صدوق نقل كرده نمى‏پذيرد و نيز روايت «جعلت اجره مودتهم» را رد مى‏كند. اين دو مورد را مؤلف به عنوان نمونه‏اى از اختلاف دو مكتب قم و بغداد مطرح كرده است، اما اين دو مورد نياز به توضيحى به شرح زير دارد:
شيخ صدوق بحث غلو را پيش كشيده و گفته است كه يكى از اعتقادات غاليان اين بوده كه امامان نمى‏ميرند. آنگاه پاسخ گفته است كه آنها اشتباه مى‏كنند و ما معتقديم كه پيامبر و امامان مى‏ميرند؛ مؤيد اين اعتقاد هم عبارت است از حديث «ما منّا مسموم او مقتول». در واقع، آنچه صدوق بر آن تأكيد داشته، نفى اعتقاد به نمردن ائمه است. حال مرحوم مفيد اين روايت را نپذيرفته است و انتساب قطعى آن را قابل اثبات نمى‏داند. ولى اصل مطلب را كه نفى اعتقاد به نمردن ائمه است قبول مى‏كند. پس اين مطلب، معرف اختلاف در عقيده نيست، چرا كه اصلاً بحث صدوق چيز ديگرى است و خود او هم چندان تأكيد بر اين روايت ندارد. اختلاف اين دو تنها در پذيرش و عدم پذيرش يك حديث است.
نكته ديگر اينكه شيخ صدوق مى‏گويد به اعتبار آيه قرآن اجر رسالت پيامبر را مودت اهل بيت مى‏دانيم. مرحوم مفيد مى‏فرمايد اين جمله نياز به توضيح دارد. اجر از جانب خدا داده مى‏شود نه از جانب مردم؛پس معناى آيه اين است كه من اجر رسالتم را از خدا مى‏گيرم اما از شما مى‏خواهم كه اهل بيت من را دوست بداريد، يعنى عبارت «الّا المودّة فى القربى» يك استثناى منقطع است. پيامبر فرموده است كه من از شما چيزى نمى‏خواهم مگر فقط دوستى اهل بيتم را، و اين البته اجر پيامبر نيست.
تصورى كه گاهى مى‏شود، اين است كه بين اين دو مكتب، اختلافات اعتقادى

صفحه از 172