منظورشناسی احادیث زنانه «من لا یحضره الفقیه» بر اساس الگوی مایکل هلیدی
سال
1399 / شماره پیاپی
98 /
صفحه
161-184
چکیده :
منظورشناسی به مطالعه منظور پارهگفتارهایی میپردازد که میان پیامرسان و پیامگیر رد و بدل میشود. بر اساس این دانش هر پارهگفتار میتواند در بافتهای مختلف حامل نقشهای متفاوتی باشد. مایکل هلیدی (1973م) از نظریهپردازان این عرصه، نقشهای معنایی - منظوری زبان را هفت نوع معرفی نمود و بر این باور است که این هفت نقش زبانی را میتوان در تمامی گونههای کاربردی زبان ردیابی کرد. در احادیث نبوی و ائمه معصوم: پارهگفتارهای متعددی درباره زن وجود دارد که نقشهای زبانی آنها، بدون درنظر گرفتن بافت کلام، باعث خدشهدار شدن وجهه اجتماعی زن میشود. در این پژوهش تلاش میشود مجموعه این احادیث - که در کتاب من لایحضره الفقیه جمعآوری شده است - از این منظر بررسی شود. نتایج نشان میدهد که از مجموع ۹۶۰ پارهگفتاری که درباره زنان در این کتاب روایت شده است، بیشترین بسامد مربوط به نقش اطلاعرسانی (%۴۱) و اکتشافی (%33) است. این آمار بیانگر آن است که ابلاغ پیام خاص مرتبط با زن (اطلاعرسانی) و یا پرسش از مسائل فقهی و شرعی (اکتشافی) درباره وی، نه تنها باعث تنزل جایگاه اجتماعی وی نیست، بلکه در بسیاری از پیامها نقش وی را به عنوان کُنشگر در یک جامعه زبانی برجسته میسازد.
کلیدواژههای مقاله :زن، کتاب مَن لایحضره الفقیه، منظورشناسی، مایکل هلیدی، اطلاعرسانی، اکتشافی