امام علی علیه السلام
مَن لَم يَتَّعِظْ بِالنّاسِ وَعَظَ اللّهُ النّاسَ بهِ .
هر كه از مردم پند نگيرد، خداوند او را مايه پند مردم قرار دهد.
غرر الحكم : ح8931.
چکیده : در جوامع روایی، مجموعهای از احادیث وجود دارند که بر اساس آنها، آب، قلم، عقل، نور پیامبر اکرم(ص)، ارواح ائمه:، مشیت الهی و حروف معجم به عنوان مخلوق اول معرفی‌شده‌اند که سبب تعارض ظاهری این اخبار است. در میان حدیث‌پژوهان ...
نویسنده :
چکیده : اصطلاح «ده‌دوازده» در متون حدیثی، با عنوان روشی در معامله شناخته می‌شود. این اصطلاح به دلیل فاصله زمانی و ناآگاهی مترجم از ابعاد گفتمان متن، اغلب بدون هیچ تغییر یا توضیحی در متون ترجمه وارد شده و این عدم توجه ...
چکیده : ملاک‌هایی که مفسران برای دلالت‌یابی آیات بر می‌گزینند در هر دوره متفاوت بوده است. در برخی از ادوار تاریخ تفسیر، روایت، تنها ملاک یا مهم‌ترین ملاک مقبول بوده و در برخی از دورهها بافت کلام، بر روایت ترجیح یافته است. ...
چکیده : مسأله اصلی پژوهش حاضر، تبیین و تحلیل «رَجفَة الشام» قبل از ظهور است. در صحنه تحولات فتنه شام قبل از ظهور، دو واژه «رَجفَة» و «خَسف» به عنوان نشانههای کلیدی و سرنوشتساز در حوادث قبل از تسلط سفیانی (اولین نشانه ...
چکیده : «تصحیف» و «إدراج» از نمونههای اضطراب حدیث و موجب آسیب فهم متن در روایات است. «تصحیف» به معنای تغییر یافتن بخشی از حدیث به کلمه یا عبارت دیگر و «ادراج» به معنای آمیختن کلام راوی با سخنان معصوم(ع) است. این ...
چکیده : پدیده غلو و تسامح در نقل از غالیان و افراد متهم به غلو به عنوان یکی از عواملی که اعتبار احادیث شیعی را تهدید می‌کند، مطرح شده است. صالح بن سهل از جمله راویان احادیثِ شیعه است که از سوی ...
چکیده : منظورشناسی به مطالعه منظور پارهگفتارهایی میپردازد که میان پیامرسان و پیامگیر رد و بدل می‌شود. بر اساس این دانش هر پارهگفتار میتواند در بافت‌های مختلف حامل نقش‌های متفاوتی باشد. مایکل هلیدی (1973م) از نظریه‌پردازان این عرصه، نقش‌های معنایی - منظوری ...
چکیده : توجه به «عیوب نفس(خود)» یکی از مفاهیم مهم در روایات است که بیشتر شارحان برداشتی صرفاً اخلاقی از آن ارائه داده‌اند. میان دو مفهوم توجه به «عیوبِ نفس» در روایات و «سهم خود» نیکولز در اصلاح روابط همسران رابطه نزدیکی ...
چکیده : قاعده زرینِ اخلاقی، از جمله قواعدی است که در میان همه ادیان - به ویژه ادیانِ ابراهیمی - حضور دارد. این قاعده، به شکل‌گیریِ گونه‌ای از ارتباطات و تعاملات بین پیروانِ ادیان مختلف و حتی بینِ افرادِ مختلفی که در ...
چکیده : در بخشی از روایاتِ ائمه:، علاوه بر ارائه قرائتی متفاوت از قرآن کریم، قرائت رایج را با استدلالهایی تخطئه نمودهاند. چندگونگی این استدلالها و نقد آنها مسأله این پژوهش است. اهمیت فهم صحیح قرآن، در پرتو قرائت درست آن، از ...
چکیده : علم رجال در پی آن است که با شناخت هویت دقیق راویان، میزان اعتماد به آنان در حوزۀ روایتگری را نشان دهد و به توثیق یا تضعیفشان رهنمون شود. آرای رجالیان، چه توثیق و چه تضعیف، بر بنیادهایی نهاده شده ...
چکیده : بر اساس آموزه‌های قرآنی و روایی، از جمله مسائلی که همواره بشر را با چالش روبهرو می‌کند، تنوع ابتلائات و شیوه رویارویی با این سنت الهی است. در منابع روایی شیعی و سنی، در تشبیهی زیبا، «خامة الزرع» بودن مؤمن ...
چکیده : در گذشته حوزه‌های حدیثی بسیاری توسط جریانهای حدیثی شکل گرفته‌اند که به ویژه در پنج سده نخست هجری، در استوارسازی بنیانهای حدیث نقش بسیار مهمی داشتهاند. لذا شناخت و بررسی هر یک از این حوزهها، علاوه بر اینکه روشن کننده ...
چکیده : مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه کتابی است با مضمونی عرفانی و اخلاقی که برای اولین بار توسط سید بن طاووس معرفی شده است. نویسنده این کتاب هیچگاه مشخص نبوده و از آنجایی که تمامی بابهای صدگانه آن با عبارت «قال ...
چکیده : این مقاله به تحلیل سندی و متنی روایتهای مربوط به وصف شکم امام علی(ع) پرداخته است. برخی از روایتها، شکم بزرگ را جایگاه علم امام دانسته و یا آن را زیبایی ظاهری امام مطرح نمودهاند و در برخی دیگر، این ...
چکیده : حریز بن عبدالله و عبدالله بن نجاشی از صحابیان والامقام امام صادق علیه السلام، در «سجستان»، در واکنش به ناسزاگویی خوارج به امام‌علی علیه السلام، تعدادی از آنان را کشتند. امام صادق علیه السلام در برابر این اقدامات مشابه، «حریز» ...
چکیده : از جمله روایات مشکل در حوزۀ توحید, پاسخ معصوم علیه السلام به سوال از جا شدن دنیا در تخم مرغ، بدون تغییر حجم طرفین است که پی‌آوردِ آن مواجهه با دو مشکل اساسی است: یکی ممکن دانستن امر محال عقلی ...
چکیده : برخی احادیث، محتواییِ بحث برانگیز و دیرفهم داشته و در زمرۀ «مشکل الحدیث» جای دارند و تلاش برای فهمِ صحیح آنها با رویکردهای متفاوتی همراه است. یکی از آنها، حدیث بریدن گوشت و پوستِ بدن یا لباس در برخورد با ...
چکیده : «معجزه» از مباحث مهم علوم قرآنی است که همواره کانون توجه عالمان دینی و متالّهان بوده و تفسیرهای مختلفی از حیث مفهوم، شروط و امکان تحقّق آن مطرح است. لذا با عنایت به عدم کاربرد این واژه در قرآن و ...
چکیده : روایت «لاتجتمع امتی علی الضلالة» که از طریق جوامع حدیثی اهل سنت نقل و انتشار یافته امروزه به عنوان سند اجماع فقهی در کنار کتاب و سنت و قیاس به کار می رود و از دیرباز سند رسمی مشروعیت عملکرد ...
چکیده : خداباوری در غالب انسانها بر اساس فطرت و عقل و آموزه‌های ادیان الهی، همواره بوده است. عده‌ای با این باور که اعتقاد به خدا ریشه در ترس، جهل و یا وهم داشته، راه الحاد را در پیش گرفته‌اند. در این ...
چکیده : بی‌تردید، مباحث رجالی سهم بسزایی در اعتبارسنجی روایات دارند، اما اختلاف دیدگاه‌های عالمان در برداشت از تعابیر رجالیان متقدم، گاه نیل به حقیقت را دشوار ساخته است. تبیین اندیشه‌های رجالی شیخ محمد عاملی نواده شهید ثانی که از مدققان فن ...
چکیده : فزاری، محدث سده‌ی سوم بغداد، جایگاه قابل اعتنایی در انتقال میراث حدیثی امامیه به سایر مدارس آن دوران، در مباحثِ کلامی، به ویژه در مساله مهدویت و غیبت دارد. وی از سوی پاره‌ای از رجالیانِ متقدم به کذب و غلو ...
چکیده : در میان روایات تفسیری، روایات تأویلی به جهت معرفتی جایگاه ویژه‌ای دارند. این روایات - که بازگو کننده دلالت‌های غیر ظاهر کلام الهی هستند - کمتر بررِسی معناشناختی شده است و بیشتر تحت تأثیر انگاره فراعرفی بودن، تحلیل محتوایی آنها ...
چکیده : در منابع روایی با مفاهیمی مواجه می‌شویم که با اضافه شدن به واژه نفس، القاکننده کارکردهای نفس در حوزه‌های مهار، تنظیم، نظارت، نگهداری، و تغییر خود هستند. هدف پژوهش حاضر تحلیل مفاهیم مضاف نفس در روایات و تبیین سازه خودنظمجویی ...
چکیده : در این تحقیق با بررسی یکی از ویژگیهای منشی هدایتگر اخلاقی که درصدد راهنمایی دیگران به انجام کار خوب و ترک کار بد است؛ یعنی خوشخلقی- تندخلقی، به تحلیل نقش آنها در متقاعدسازی مخاطب پرداخته شده است. بررسی متون نقلی ...
چکیده : برخی عالمان شیعی - که به اخباریان معروف اند - عقاید مختلفی درباره آیات و روایات دارند. یکی از باورهایشان این است که منکر حجیت همه آیاتاند و استدلال به قرآن را مشروط به در دست داشتن تأییدی از سوی ...
چکیده : در روایتی از پیامبر(ص) اولین شب جمعه ماه رجب، به لیلة‌الرغائب موسوم شده و برگزاری نمازی خاص در این شب سفارش شده است. بر پایه این روایت، از دیرباز اعمال خاص اولین شب جمعه ماه رجب مورد توجه بسیاری از ...
چکیده : مهم‌ترین رویکرد دانش مصطلح الحدیث، جداسازی احادیث معتبر از غیر معتبر بوده و در این زمینه، اصطلاحات خاصی وضع شده که از جمله آنها، «شاذ» و «منکر»، بیانگر معیوب بودن حدیث است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و بر ...
چکیده : از دیدگاه شهید مطهری;، بر اساس روایات، حکم اولی ازدواج موقت، کراهت با هدف منع از تنوعطلبی (ذواقیت) و هوسرانی است؛ ولی در برخی دیگر از روایات، به عنوان حکم ثانوی، یعنی به قصد احیای سنت متروک اسلام، به آن ...
