مفهوم امامت در پرتو آيه ابتلاى حضرت ابراهيم عليه ‏السلام - صفحه 119

براى ستمكاران، آن را در نسل حضرت ابراهيم عليه ‏السلام قرار مى‏دهد.
بر اساس اين آيه، امامت الاهى مقامى است كه از سوى خداوند متعال جعل مى‏شود. خداوند مالك حقيقى همه اشياء است و حقّ امر و نهى مطلق، متعلّق به اوست؛ لذا تبعيّت از اوامر و نواهى كسى كه از سوى خداى تعالى به اين مقام رسيده باشد، لازم و واجب است. به عبارت ديگر، جعل امامت حقّ انحصارى خداوند است و عبارت «إِنِّي جاعِلُكَ لِلنّاسِ إِماما» نيز اِعمال اين مولويّت از ناحيه خدا را مى‏رساند و درخواست حضرت ابراهيم عليه ‏السلام نيز بر آن صحّه مى‏گذارد. خداوند نيز جعل امامت براى ستمكاران را نفى مى‏كند. ۱
نكته ديگرى كه مى‏توان از ظاهر آيه استفاده كرد، ابتلاى حضرت ابراهيم عليه ‏السلام در ظرف نبوّت و رسالت است. چنان‏كه ظاهر است، جعل امامت از نظر زمانى بعد از ابتلائات الاهى بوده است و ابراهيم عليه ‏السلام از طريق وحى بايد اوامر الاهى را تلقى كرده باشد. يعنى حضرت ابراهيم عليه ‏السلام كه داراى نبوّت بود، به جعل الاهى، امام شده است. در نتيجه، مى‏توان گفت مقام امامت غير از نبوّت و افضل از آن است.
تمام مطالب ياد شده، از روايات ائمّه اهل بيت عليهم ‏السلام نيز قابل استفاده است. در ادامه اين گفتار، براى رسيدن به فهم دقيق‏تر از معناى امامت، به سخنان صاحبان اين مقام رجوع خواهد شد.

4. امام در روايات اهل بيت عليهم ‏السلام

امام در لغت و استعمال، معناى عامّى دارد و شامل امام هدايتگر و امام گمراه كننده مى‏شود؛ ولى در مقاله حاضر، بحث از امامى است كه مقام امامت از سوى خداى تعالى براى او جعل شده است. لذا براى شناخت مقام امامت به احاديث امامان الاهى عليهم ‏السلام مراجعه مى‏كنيم.

1.اين قسمت از آيه، به صراحت لزوم عصمت امام را بيان مى‏كند.

صفحه از 137