مفهوم امامت در پرتو آيه ابتلاى حضرت ابراهيم عليه ‏السلام - صفحه 128

هنگامى كه ابراهيم عليه ‏السلام را به آتش افكندند و هنگامى كه خواست پسرش را ذبح كند و... (34: ج 1، ص 76)
برخى ابتلائاتى كه در قرآن براى حضرت ابراهيم عليه ‏السلام ذكر شده عبارت‏اند از:
1ـ ابتلا به آتش نمرود. (انبياء (22) / 18 و 19)
2ـ رها كردن هاجر و اسماعيل عليهماالسلامدر بيابان بى آب و علف. (ابراهيم (14) / 37)
3ـ ابتلا به ذبح حضرت اسماعيل عليه ‏السلام . (صافّات (37) 37 و 103 ـ 106)
البتّه نمى‏توان به صورت قطعى گفت كه منظور از كلمات در آيه شريفه، موارد فوق باشد؛ امّا بديهى است كه تحقّق اين ابتلائات در ظرف نبوّت و رسالت و كهن‏سالى حضرت ابراهيم عليه ‏السلام بوده است؛ چرا كه ابراهيم عليه ‏السلام پس از نبوّت، مأموريّت يافت تا با بت‏پرستى مبارزه كند و خداوند در كهن‏سالى به او فرزند عطا كرد. (ابراهيم (14) / 39) در نتيجه، اگر برخى از موارد مطرح شده در قرآن، جزء كلماتى باشند كه در آيه امامت حضرت ابراهيم عليه ‏السلام بدان اشاره شده است ۱ ، نيل حضرت ابراهيم عليه ‏السلام به مقام امامت در كهن‏سالى و بعد از نبوّت و رسالت، مسلّم خواهد بود.
برخى از اهل سنّت براى كوچك جلوه دادن مقام اعطايى خداوند به حضرت ابراهيم عليه ‏السلام مواردى ساده و معمولى چون رعايت بهداشت و اين قبيل مسائل را به عنوان ابتلائات حضرت ابراهيم عليه ‏السلام ذكر مى‏كنند. (9: ج 1، ص 237 ـ 238) امّا اين موارد، كارهايى است كه حتّى انسانهايى با درجه ايمان ضعيف قادر به امتثال آن هستند. لذا معرّفى اين موارد به عنوان كلماتى كه خداوند، يكى از پيامبران اولى العزم خود را با آنها آزموده، كوچك شمردن، مقام حضرت ابراهيم عليه ‏السلام است.
همچنين اگر نيل به مقام امامت و دارا شدن حقّ امر و نهى بر مردم، نتيجه موفّقيّت در چنين آزمودنهايى باشد، دسترسى به اين مقام براى بسيارى از انسانهاى

1.چنان كه در كلام برخى از اهل سنّت مشاهده مى‏شود. براى نمونه نك: ۳۰: ج ۲، ص ۹۷؛ ۲۵: ج ۱، ص ۵۲۷؛ ۸: ج ۱، ص ۲۰۶.

صفحه از 137