محکم و متشابه از دیدگاه ابنبرّجان
سال
1399 / شماره پیاپی
2 /
صفحه
524-507
چکیده :
از مباحث مهم در تفاسیر قرآن، بحث محکم و متشابه است. یکی از عرفا و مفسرین غرب اسلامی در سدۀ ششم هجری، ابنبرّجان است. این پژوهش به دنبال بررسی دیدگاه ابنبرّجان دربارۀ محکم و متشابه است. روش این پژوهش، اسنادی و توصیفی-تحلیلی است. یافتهها حاکی از این است که از دیدگاه ابنبرّجان معنای اولِ متشابه، تفصیلِ محکم است. مبنای او در این معنا، سلسله مراتب وحی الهی و نزول آن است که عبارت است از: امالکتاب (یا همان کتاب مبین و لوح محفوظ)، حروف مقطعه و قرآن. معنای دوم متشابه عبارت است از شبیه بودن آیات با یکدیگر در اعجاز و حقانیت، شباهت آیات قرآن با آیات کتاب مبین و شبیه بودن برخی آیات قرآن با برخی دیگر که منجر به اشکال و تحیر در خواننده میشود. از نظر ابنبرّجان حروف مقطعه از جهتی محکم و از جهتی متشابه هستند. همچنین شباهتها و شواهد لازم برای تأثیرپذیری ابنبرّجان از دیگران یافت نشد و به نظر میرسد دیدگاه او دربارۀ محکم و متشابه مبتنی بر دریافت و اجتهاد خود او از آیات قرآن و روایات نبوی است.
کلیدواژههای مقاله :ابنبرّجان، امالکتاب، متشابه، محکم