1.. يُروى: أنَّ عيسي عليه السلام مَرَّ بِثَلاثَةِ نَفَرٍ قَد نَحَلَت أبدانُهُم وتَغَيَّرَت ألوانُهُم، فَقالَ لَهُم: مَا الَّذي بَلَغَ بِكُم ما أرى؟ فَقالوا: الخَوفُ مِنَ النّار. فَقالَ: حَقٌّ عَلَى اللّه ِ أن يُؤمِنَ الخائِفَ . ثُمَّ جاوَزَهُم إلى ثَلاثَةٍ اُخرى، فَإِذا هُم أشَدُّ نُحولاً وتَغَيُّراً، فَقالَ: مَا الَّذي بَلَغَ بِكُم ما أرى؟ قالوا: الشَّوقُ إلَى الجَنَّةِ. قالَ: حَقٌّ عَلَى اللّه أن يُعطِيَكُم ما تَرجونَ. ثُمَّ جاوَزَهُم إلى ثَلاثَةٍ اُخرى، فَإِذا هُم أشَدُّ نُحولاً وتَغَيُّرا، كَأَنَّ عَلى وُجوهِهِمُ المَرايا مِنَ النّورِ، فَقالَ: مَا الَّذي بَلَغَ بِكُم ما أرى؟ قالوا: حُبُّ اللهِ عز وجل . فَقالَ: أنتُم المُقَرَّبونَ، أنتُم المُقَرَّبونَ؛ حضرت عيسى عليه السلام بر سه تن گذشت كه رنگ چهره‌هايشان دگرگون شده و تن‌هايشان نزار شده بود. پس به ايشان گفت: «چه چيزْ شما را به اين حالى كه مى‌بينم، دچار كرده است؟» .گفتند: ترس از دوزخ. فرمود: «بر خداوند، حق است كه شخص ترسان را ايمنى بخشد». سپس از آنان گذشت و به سه تن ديگر رسيد كه از آنان، لاغرتر و رنگ‌پريده‌تر بودند. پرسيد: «چه چيزْ شما را به اين حالى كه مى‌بينم، دچار كرده است ؟». گفتند: اشتياق به بهشت. فرمود: «بر خداوند، حق است كه آنچه را اميد داريد، به شما ببخشد». سپس از آنان گذشت و به سه تن ديگر رسيد كه از آنان لاغرتر و رنگ‌پريده‌تر بودند و گويى بر چهره‌هايشان آينه‌هايى از نور بود. پرسيد: «چه چيزْ شما را به اين حالى كه مى‌بينم، دچار كرده است؟». گفتند: دوستى خداى عز وجل . فرمود: «شماييد مقرّبان! شماييد مقرّبان». (تنبيه الخواطر، ج ۱، ص ۲۲۴؛ شرح نهج البلاغه، ج ۱۰، ص ۱۵۶؛ المحجّة البيضاء، ج ۸، ص ۶، به نقل از: محمّدي ري‌شهري، ۱۳۷۹ ش، ص ۲۹۴، ح ۹۳۱).

2.. به عقيدة خواجه عبد الله انصاري: «مريد، آن است كه در ميان بيم و اميد، راه محبّت پيمايد» (انصاري، ۱۳۶۳، ص ۱۱). وي در رسالۀ صدميدان چنين آورده است: «رغبت و رهبت، دو قدم ايمان‌اند كه بدان رود، كه به يک قدم نتوان رفت، و دوستي سر آن» (ص ۴۳). در جاي ديگر از همين رساله آمده است: «از صدق تصديق سه چيز زايد: خوف سوزنده، و رجاي انگيزنده، و انس نوازنده» (ص ۵۲)، و همو آورده است كه: «مداومان بر ذكر، سه گونه‌اند: عذرگوي ملالت با وي همراه، و حاجت‌خواه اضطرار با وي همراه، و مناجاتگوي لذّت با وي همراه» (ص ۴۴).

1.. إنَّ العُبّادَ ثَلاثَةٌ: قَومٌ عَبَدُوا اللهَ عز وجل خَوفا فَتِلک عِبادَةُ العَبيدِ، وقَومٌ عَبَدُوا اللهَ عز وجل تَبارَک وتَعالى طَلَبَ الثَّوابِ فَتِلک عِبادَةُ الاُجَراِ، وقَومٌ عَبَدُوا اللهَ عز وجل حُبّا لَهُ فَتِلک عِبادَةُ الأَحرارِ، وهِي أفضَلُ العِبادَةِ؛ بندگان، سه گونه‌اند: مردمى كه از سرِ ترس، خداوند عز وجل را مى‌پرستند كه اين، پرستش بندگان است و مردمى، خداوند عز وجل را براى به دست آوردن پاداش مى‌پرستند كه اين، پرستش مزد بگيران است و مردمى كه خداوند عز وجل را براى آن كه دوستش دارند، مى‌پرستند. پس اين، پرستش آزادگان است و برترين نوعِ پرستش است ( الكافي ، ج۲، ص ۸۴، ح۵؛ تحف العقول، ص ۲۴۶، به نقل از: محمّدي ري شهري، ۱۳۷۹ ش، ص ۲۹۲، ح۹۲۸).

2.. إنَّ النّاسَ يَعبُدونَ اللهَ عز وجل عَلى ثَلاثَةِ أوجُهٍ : فَطَبَقَةٌ يَعبُدونَهُ رَغبَةً في ثَوابِهِ فَتِلک عِبادَةُ الحُرَصاءِ وهُوَ الطَّمَعُ، وآخَرونَ يَعبُدونَهُ فَرَقا مِنَ النّارِ فَتِلک عِبادَةُ العَبيدِ وهِي الرَّهبَةُ، ولكِنّي أعبُدُهُ حُبّاً لَهُ عز وجل فَتِلک عِبادَةُ الكِرامِ وهُو الأَمنُ؛ لِقَولِهِ عز وجل ) وَ هُم مِّن فَزَعٍ يَوْمَـئذٍ ءَامِنُونَ)، ولِقَولِهِ عز وجل : (قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللهَ فَاتَّبِعُونِى يُحْبِبْكُمُ اللهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ)، فَمَن أحَبَّ اللهَ أحَبَّهُ اللهُ عز وجل ، ومَن أحَبَّهُ اللهُ عز وجل كانَ مِنَ الآمِنينَ؛ مردم، خداوند عز وجل را سه گونه مى‌پرستند: طبقه‌اى خدا را به اميد پاداشش مى‌پرستند كه اين، پرستش آزمندان است و [انگيزۀ] آن، آزمندى است. ديگرانى، خدا را از ترس دوزخ مى‌پرستند كه اين، پرستش بندگان است و [انگيزۀ] آن، ترس؛ لكن من، خداى عز وجل را از سر دوستى‌اش مى‌پرستم كه اين، پرستش بزرگواران است و [انگيزۀ] آن، ايمني است؛ چون كه خداوند عز وجل مى‌فرمايد: ) آنان در آن روز، از هراس، ايمن هستند). نيز به سبب اين گفتۀ خداى عز وجل بگو: (اگر خدا را دوست مى‌داريد، از من پيروى كنيد، تا دوستتان بدارد و گناهان شما را بيامرزد) پس هركه خدا را دوست بدارد، خداوند عز وجل ، دوستش خواهد داشت و هركه خداوند عز وجل دوستش بدارد، از افراد ايمن، به شمار خواهد رفت ( الخصال، ص ۱۸۸، ح ۲۵۹؛ علل الشرايع، ص ۱۲، ح ۸؛ الأمالي، صدوق، ص ۹۱، ح ۶۵، به نقل از: محمّدي ري‌شهري، ۱۳۷۹ ش، ص ۲۹۴، ح۹۲۹).