اين مقياس، از دو عامل تشکيل شده است: عامل نخست، به ابعاد تأمين کننده جهتگيري مذهبي، و به موضوع‌هايي نظير: اعتقاد به خداوند و روز جزا، اعتقاد به ياري نيازمندان و ...، مي‌پردازد؛ عامل دوم، عاملي منفي در جهتگيريِ مذهبي است و به موضوع‌هايي مانند: از دست دادن کنترل خود در رويارويي با گناه، باور داشتن به وظيفه انساني بودن خدمت به مردم، تمايل به کسب فوري نتيجه اعمال (دنياگرايي) و جز اينها مي‌پردازد.
به عبارت ديگر مي‌توان گفت که مؤلّفه‌هاي اصلي در اين آزمون، بُعدهاي پنج‌گانه رابطه انسان با خداوند، با خويشتن، با ديگران، با دنيا و بين انسان و آخرته ترسيم شده که متناسب با هر بُعد، وظايف خاصي منظور گرديده که در حقيقت، به يک يا چند پرسش، پوشش مي‌دهد (بهرامي، 1378 ش).

5. مقياس اندازه‌گيريِ نگرش مذهبي

خداياري فرد، شکوهي يکتا و غباري بناب (1379 ش)، مقياسي جهت اندازه‌گيريِ نگرش مذهبي تهيه نمودند. اين پژوهشگران، با بهره‌گيري از متون اسلامي، مقياسي مشتمل بر 52 سؤال طراحي کردند (چهل ماده مثبت و دوازده ماده منفي). اين سؤال‌ها ابعاد اعتقادي انسان را در بر مي‌گرفت. در اجراي ابتدايي، که بر روي نمونه 128 نفري از دانشجويان اجرا شده بود، محقّقان، با حذف چهارده ماده ضعيف و مبهم، و افزودن شش ماده جديد، پرسش‌نامه را به 44 ماده، کاهش دادند. سپس در دومين مطالعه مقدماتي، پرسش‌نامه 44 ماده‌اي، بر روي 117 دانشجو اجرا شد. پس از انجام يافتن دو مطالعه مقدّماتي، در پايان، پرسش‌نامه‌اي با چهل ماده چندگزينه‌اي و هفت ماده سنجش گمانه‌اي، آماده شد.
در مطالعه پاياني، براي محاسبه ضريب اعتبار پرسش‌نامه، از روش دونيمه کردن و از فرمول اسپيرمن ـ براون و گاتمن، جهت محاسبه ضريب اعتبار کلّ آزمون، استفاده شد. در محاسبه انجام شده، ميزان اعتبار به روش اسپيرمن ـ براون، 93/0 و به روش گاتمن، برابر با 92/0 گزارش شد. همچنين با استفاده از فرمول کرونباخ، به منظور بررسي همساني دروني ابزار اندازه‌گيري، ضريب 95/0 به دست آمد. اين

فرافکني، ساخته است. وي با اين پرسش‌نامه، نگرش مذهبيِ دانش‌آموزان دبيرستاني را ارزيابي کرده است. اعتبار و رواييِ پرسش‌نامه ياد شده،گزارش نشده است.

2. پرسش‌نامه نگرش‌سنج مذهب

گلريز (1353 ش)، با استفاده از آزمون آلپورت، «پرسش‌نامه نگرش‌سنج مذهب» را ـ که شامل 25 پرسش است ـ ، تهيه نمود. گلريز (1353 ش)، اعتبار پرسش‌نامه را از طريق همبستگي با آزمون آلپورت، برابر با80/0 گزارش کرد. اين پرسش‌نامه، در مطالعات متعدّدي کاربرد داشته است (اسلامي، 1375 ـ 1376 ش).

3. پرسش‌نامه خودشناسي در چارچوب مذهبي ـ اجتماعي

جان بزرگي (1378 ش)، با استناد به دو منبع اصلي، قرآن کريم و نهج البلاغه، و با استفاده از آزمون کتل، «پرسش‌نامه خودشناسي در چارچوب مذهبي (اسلامي) ـ اجتماعي» را تهيه کرده است. با اين پرسش‌نامه صد ماده‌اي، آزمودني‌ها قادر خواهند بود رفتارهاي خود را بر اساس معيارهاي مشخّص اسلامي، ارزيابي کنند. چهل ماده اين مقياس، برگرفته از آزمون کتل است. ضريب اعتبار اين پرسش‌نامه، از طريق ضريب آلفاي کرونباخ ـ که بر روي 268 نفر از دانشجويان اجرا شده بود ـ ، 77/0 به دست آمده است.
جان‌بزرگي (1378 ش) توضيح مي‌دهد که اين مقياس، علاوه بر اندازه‌گيري اضطراب کلّي، اضطراب آشکار، اضطراب پنهان و پنج عامل شخصيتيِ اضطراب، دو عامل کلّي گرايش به مذهب و عدم گرايش به مذهب را نيز مورد ارزيابي قرار مي‌دهد که در نهايت مي‌توان اين دو عامل را با عمليات آماري، به يک عامل کلّي سطح و گرايش مذهبي اسلامي، تبديل کرد.

4. مقياس جهتگيري مذهبي

مقياس جهتگيري مذهبي، توسط بهرامي در سال 1378 ش، ساخته شده است. براي اين مقياس ـ که در نمونه 263 نفري اجرا شد ـ ، با استفاده از روش «دونيمه‌سازي گاتمن»، اعتباري برابر با 91/0 گزارش شده است. اين آزمون، در پايان، با 45 پرسش، جهتگيريِ مذهبي افراد را ارزيابي مي‌کند. مجموعه سؤال‌هاي