كتاب‏شناسى گزيده‏ ى آثار دانشمندان اهل تسنّن درباره‏ ى امام مهدى عليه ‏السلام آثار شناخته‏ شده و موجود - صفحه 55

برزالى و ديگران شناسانده و مى‏گويد: وى، از پدرش رتبه‏ى علمى والاتر داشته و متولّى قضاوت در دمشق بوده است.
سبكى در كتاب طبقات ديگر خود نيز درباره‏ى زكى سخن گفته است.
علاوه بر اين دو منبع، منابع زير نيز درباره‏ى او مطالبى گفته‏اند:
العبر 5/ 365، البداية و النهاية 13/ 308، طبقات الشافعية تأليف ابن‏قاضى شهبه 2/ 267، النّجوم الزاهرة 7/ 370، شذرات الذّهب 5/ 394. نويسنده‏ى كتاب شذرات الذّهب، درباره‏اش گويد:
مهم‏ترين مدارس دمشق در آن روزگارـ يعنى: عزيزيه، تقويه، فلكيه، عادليه، مجاهديه، كلاسه‏ـ در اختيار او بوده و ذهبى در مدح و ثناى مقام علمى وى، مطالبى عجيب گفته است.
زكىّ شافعى، اين كتاب را در دمشق نوشته، و در آخر ربيع‏الثانى 658، آن را به پايان رسانده است. پايان يكى از نسخه‏ها چنين است:
«على يدى المعتنى بجمعه و كتبه.... يوسف‏بن‏يحيى‏بن على المقدسى الشّافعى السلمى، بمدينة دمشق»
بايد دانست كه ما، در هيچ‏يك از منابع شرح حال وى، لقب «مقدسى سلمى» را در وصف او نديده‏ايم.
زركلى در الأعلام 8/ 257 تحت عنوان «ابن‏زكىّ» مى‏نويسند:
«شرح حال نگاران، كتابى براى او نام نبرده‏اند.»
اين كلام زركلى، دليل بر ضعف انتساب كتاب به وى نمى‏شود؛ زيرا بسيار اتّفاق مى‏افتد كه شرح‏حال‏نگاران، از شخصيّتى نام مى‏برند، بدون اين‏كه از تأليفات او ياد كنند؛ به ويژه اگر آثار او در مورد اهل بيت عليهم ‏السلام باشد. از سوى ديگر، وحدت اسم، اسم پدر، زمان، شهر، مذهب و مشخّصات ديگر، دليل بر اين نسبت است، چنان‏چه بروكلمان در كتاب خود 1/ 555 شناخته و گفته است.
محقّق در مقدّمه‏ى اين كتاب گفته:
اين كتاب در موضوع خود، گسترده‏ترين و پرمادّه‏ترين كتاب و دقيق‏ترين كتاب در تقسيم و ترتيب ابواب است. و كتاب‏هاى پس از آن، مختصرهايى از آن، يا همان مطالب با روشى ديگر هستند....

صفحه از 68