چون ترجمهى همهى آيات و روايات اين باب، كه مضامين مشابه نيز بسيار دارد بر حجم آن مىافزود، تنها به يادآورىِ معناى كلمات مشكله يا اصطلاحات ناشناخته، در زيرنويس همان صفحه اكتفا گرديد.
بايد دانست كه در اين گفتار، تنها آيات مشترك مىآيد و بررسى آيات متَّبع و مختصّ به گفتارهاى ديگر موكول مىشود.
آيات مشترك
1ـ تفسير ظاهر آيات
آيهى اوّل
«و إنْ مِنْ أهلِ الكِتابِ إلّا لَيُؤْمِنَنَّ بهِ قبلَ مَوتِهِ....» ۱
روايات
يكم. علىّبنابراهيم القمى: شَهربنحَوشَب، روايت مىكند كه اين آيه مرا به زحمت انداخته است، چرا كه مىبينم كه امر كردهام گردن يهودى يا نصرانى را بزنند، ولى مسلمان نمىشود. ابنحوشب گفت: تفسير آيه چنين نيست، بلكه آن است كه:
«إنَّ عيسى يَنزلُ قَبلَ يَومِ القِيامَةِ إلَى الدُّنيا، فَلا يَبقى أهلُ مِلَّةٍ يَهُودىٌّ وَ لا نَصْرانىٌّ إلّا آمَنَ بهِ قَبلَ مَوتِهِ وَ يُصَلِّي خَلْفَ المَهديِ»
حجّاج پرسيد: اين تفسير را از كجا آوردهاى؟ گفتم: محمَّدُبنُعَليِبنِالحُسَينِ ابنِعَليِبنأبىطالب عليهم السلام برايم باز گفت: حجاج گفت: جِئتَ بِها وَ اللّهِ مِن عَينٍ صافِيَةٍ ۲
دوم. شيخ طوسى، ذيل آيهى فوق، بدون سند، از شهربنحوشب، پاسخ ديگرى، ۳ براى همين پرسش حجّاج، از قول جناب محمّدبنعلىّ عليه السلام (إبنالحنفيّه)
1.نساء / ۱۵۹.
2.القمى، التفسير ۱ / ۱۵۸؛ الطبرسى، مجمعالبيان ۲ / ۱۳۷ (منابع شيعى)؛ سليمان القندوزى، ينابيع المودّة / ۴۲۲ (منبع سنّى) كه فقط بخش اصلى روايت را به نقل از محمّدبنمسلم از امام باقر عليه السلام آورده است.
3.خلاصهى پاسخ: در دم مرگ، فرشتهاى بر يهودى نازل شده وى را كتك مىزند تا به حقّانيّت مسيح اعتراف نمايد.
