لِلنّاس» ¹ «لِتُحكُمَ بَينَ النّاسِ» ² و «يُعَلِّمُهُمُ الكِتابَ وَ الحِكمَةَ» ³ فضيلتِ «داورى»، كرامتِ «روشنگرى» و شرافتِ «آموزگارى»، براى همه‏ى جهانيان را، در عرصه‏ى پيام و كلام پروردگار، ويژه‏ى خويش ساخت.
از زمان فرود نخستين آيات، پيامبر به تعليم تلاوت، تأكيد بر حفظ و كتابت، و تفسير هر كلمه و عبارت پرداخت تا از اين رهگذر، براى ياران خويش، اصول معرفت را تبيين، آداب تربيت را تفهيم و احكام شريعت را تشريح نمايد. اين نخستين دوره از ادوار تاريخ تفسير به شمار مى‏آيد كه در آن، شيوه‏ى تفسير «أثَرى» يا «بِالمأثور» به دست پيامبر اكرم صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلمپايه‏ريزى شده است.
در اين روش تفسيرى، ايشان از سه منبع نورانى، بهره مى‏گرفتند:
1ـ دريافت‏هاى ملكوتى، به هنگام فرود دفعىِ حقايق قرآنى، در شب‏هاى قدر.
2ـ پيام‏هاى غيرقرآنىِ مصدر وحى، در شكل احاديث قدسى، كه از آغاز بعثت تا پايان حيات، گاه و بيگاه، ضمن ديدار با فرشته‏ى روح‏القُدس، به سبب زمينه‏ى پيشامد، يا بدون آن، بديشان مى‏رسيد.
3ـ تدبّرِ خردپسند، در آيات كتاب خدا، براى حلّ و رفعِ ابهام و اجمالِ ظاهر يك آيه، يه يارىِ توضيح و تفصيلِ همان نكته، در آيه يا آياتى ديگر.
بدين‏گونه‏ى رسول معصوم پروردگار، متناسب با درك و درايتِ پرسندگان و فهم و فقاهتِ شنوندگان، عباراتِ قرآن را براى همگان، اشارات آن را براى فرزانگان، لطائف آن را براى برگزيدگان، و حقايق آن را براى جانشينان خويش، ⁴ آموزش مى‏داد.