مهدويّت و سنّت‏هاى الهى در قرآن - صفحه 137

تحقّق يافت، در اين امّت نيز به واقعيّت خواهد پيوست؛ چنان‏كه پيامبر بزرگ اسلام صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلمفرموده‏اند:
«لتركبنّ سنن من كان قبلكم شبرا بشبر و ذراعا بذراع» ۱
«آن‏چه در ميان اقوام گذشته واقع شده، طابق النعل بالنعل اجرا خواهد شد، از هر راهى كه آن‏ها رفته‏اند شما نيز قدم به قدم از آن راه خواهيد رفت.»
امّا اين‏كه چه وقت اين زمينه مهيّا خواهد شد، به مشيّت خدا بستگى دارد كه جز خدا كسى از آن آگاه نيست.
توجّه به اين نكته لازم است كه يكى از شيوه‏هاى قرآن، بيان قواعد كلّى و اجمالى به جاى مصاديق جزئى تفصيلى است و توضيح و تبيين آن حقايق و مصاديق كلّى را به پيامبر صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلمو اهل بيت گرام او وامى‏گذارد. موارد بسيارى را در قرآن مى‏توان ذكر كرد كه به جاى توضيح مفصّل يك اصل، به اجمال به آن پرداخته شده است. به عنوان نمونه‏ى آيه‏ى «أطيعوا اللّه‏ و أطيعوا الرَّسول و أولى الأمر منكم» .
قرآن در اين آيه، همين شيوه را در بيان اصل اطاعت از ائمّه به كار برده است. اصل اطاعت از ولىّ به صراحت در قرآن آمده است؛ امّا بيان اين‏كه مصاديق ولىّ چيست به پيامبر ارجاع داده مى‏شود. ۲
خداوند در قرآن همين شيوه را براى بيان «حكومت صالحان» به كار برده است. در اصطلاح قرآن، هلاكت كافران سركش و جايگزين گشتن و به قدرت رسيدن مؤمنان صالح، «استخلاف» ناميده مى‏شود. ولى مصاديق آن را پيامبر صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلم و اهل بيت او عليهم ‏السلام مشخّص كرده‏اند.
چنان‏كه گذشت، استخلاف در امم قبل اتّفاق افتاده، ولى غلبه‏ى صالحان تا دامنه‏ى قيامت ادامه پيدا نكرد؛ امّا در امّت پيامبر اسلام با ظهور حضرت مهدى عجّل‏اللّه‏فرجه اين امر واقع خواهد شد و پس از ايشان در دوره‏ى رجعت نيز ادامه خواهد داشت. پس از آن حكومت صالحان به قيامت متّصل خواهد شد و افراد فاسق و فاسد ديگر غلبه پيدا نخواهند كرد.

1.كامل سليمان، روزگار رهايى، ترجمه على‏اكبر مهدى‏پور، نشر آفاق ۲ / ۷۱۵.

2.براى روشن شدن مطلب مذكور به روايت امام صادق عليه ‏السلام در تفسير نورالثّقلين ۱ / ۵۰۲ ح ۳۴۳ مراجعه شود.

صفحه از 152