نخواهند شد؟»
از آيات قرآن به دست مى‏آيد كه تكاليف الاهى و پيشامدهاى روزگار، همه امتحان خداوند است براى تمحيص مردم، تا انسان‏هاى خوب و بَد از هم جدا شده، خوبان راه كمال، و بَدان راه شقاوت را پيش گيرند.
براى اين‏كه معلوم شود اين سنّت و برنامه‏ى جاودان الاهى، حتّى در امّت‏هاى قبل هم جارى بوده است، در آيه‏ى بعدى مى‏فرمايد:
«وَ لَقَد فتنّا الّذين من قبلهم» «و به راستى آن‏هايى را كه پيش از اينان بوده‏اند، آزموديم.»
گستره‏ى اين آزمايش، قلمرو نيّات و نفسانيّات را نيز در برمى‏گيرد.
«وَ ليبتلى اللّه‏ ما في صدوركم و ليمحص ما فى قلوبكم» ¹ «تا اين‏كه خدا، آن‏چه در سينه‏هاى شماست بيازمايد و آن‏چه در قلب‏هاى شماست خالص گرداند.»
تمحيص در لغت به معنى خالص كردن شى‏ء از هر عيب است. و در اين آيه به معنى تزكيه و پاك‏سازى است. ² حتّى وسايل زندگى نيز محلّ آزمايش است؛ چنان‏كه خداوند مى‏فرمايد:
«إنّا جعلنا ما على الأرض زينة لها لنبلوهم أيّهم أحسن عملاً» ³ «ما آن‏چه را در روى زمين است زينت آن قرار داديم، تا آن‏ها را بيازماييم كه كدام‏يك بهتر عمل مى‏كنند.»
اين نكته دانستنى است كه مفهوم آزمايش در قرآن با واژه‏هاى «فتنه»، «ابتلاء»، «تمحيص» و «امتحان» آمده است كه در زبان عربى به دو معناى «سنجيدن و آزمودن» و «پاك‏شدن و صفا يافتن» به كار رفته‏اند.
البتّه مفهوم آزمايش و امتحان در مورد خداوند، با آزمايش الاهى در واقع همان پرورش و تربيت است. آزمون‏هاى خداوند در چهره‏هاى گوناگونى به سراغ