كنار زدند. ۱
بدينترتيب امامت و ولايت اميرالمؤمنين و فرزندان معصومش عليهم السلام را از ياد بردند. و اين حادثه در آغاز خط امامت و ولايت شكل گرفت.
براى پايان اين خط يعنى دوران امامت و ولايت امام عصر عليه السلام نيز اين صحنهى امتحان، داير و بر پهنهى زندگى تمامى معاصران ايّام آن حضرت سايه افكنده است. آنحضرت خود در مكتوبى گهربار خطاب به دومين نائب خويش، محمّدبنعثمان يادآور مىشوند كه:
«من از تاريكىِ پس از روشنايى و از گمراهىِ پس از هدايت و از زشتىهاى عملى و فتنههاى ترديد برانگيز، به خداى بزرگ پناه مىبرم، همان خداى بزرگمرتبهاى كه مىفرمايد: «آيا مردم گمان بردهاند كه با اظهار ايمان زبانى، رها شده و به امتحان فرا خوانده نمىشوند؟»۲
اينان چگونه در دامان فتنه غوطهور شده و در غرقاب حيرت دست و پا مىزنند و راه چپ و راست را پيشه كردهاند؟ آيا راه جدايى از دين خود را پيش گرفتهاند يا دچار ترديد و دودلى شدهاند يا در كار نزاع با حق افتادهاند، يا اينكه دستاورد روايات و اخبار درست را پايمال كردهاند، يا اينكه همهى اينها را مىدانستهاند و اينك به دست فراموشى سپردهاند؟» ۳
اكنون ما در اين صحنهى امتحان حاضريم. سزاست كه چه رفتارى پيشه كنيم؟ آيا همانند آن قوم كه به داستانشان اشاره رفت، علىرغم تمامى روشنايىها و راهگشايىها بلغزيم و ساقط شويم؟ يا اينكه بر سر اين عقيده به راستى بايستيم و پاى بفشاريم و هرگز دست از دامان آن عزيز سفركرده برنداريم و بر مهر و محبّتش استوار بمانيم؟ اميد كه از اين آزمون سخت، سربلند گذر نماييم.
2ـ2. امتحان غيبت
دشوارترين امتحان الاهى براى امّت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله وسلمغيبت حضرت مهدى عجّلاللّهفرجه است كه از جهات مختلف امتحانها و آزمايشهايى در بردارد و هر كس به
1.فيضالإسلام، نهجالبلاغه، خطبهى سوم (شقشقيه) كه درد دلهاى امام عليه السلام در آن مطرح است.
2.عنكبوت / ۳.
3.محمّد باقر مجلسى، بحارالأنوار، بيروت دار احياء التراث العربى ۵۳ / ۱۷۵.