واسطهى سياهى روى سپيدى ايمان آوردهاند.»
3ـ استدراج و املا در نگاه قرآن و حديث
چنانكه بيان شد خداوند به شيوههاى مختلف، بندگان خود را مىآزمايد. يكى از انواع آزمايشها و مجازاتهاى الاهى كه به صورت يك سنّت دربارهى بسيارى از گنهكاران سركش اجرا مىشود، شيوهى «استدراج و املا» است. اين نام از آيهى زير برگرفته شده است:
«و الّذين كذّبوا بآياتنا سنستدرجهم من حيث لايعلمون، و املى لهم انّ كيدى متين»۱«و آنها كه آيات ما را تكذيب كردند، به تدريج، از جايى كه نمىدانند، گرفتار مجازاتشان خواهيم كرد. و به آنها مهلت مىدهيم؛ زيرا نقشهى من، قوى و حسابشده است.»
3ـ1. معنى دو واژهى استدراج و املا
در مفردات راغب، استدراج به دو معنى آمده است:
1ـ «سنستدرجهم من حيث لايعلمون» يعنى از جايى كه نمىدانند آنها را درهم مىپيچيم و به مرگ مىرسانيم.
2ـ آنها را به تدريج و كمكم به فرجام و عذابشان مىرسانيم، در حقيقت نزديك نمودن تدريجى ايشان به چيزى است؛ مانند بالا رفتن و پايينآمدن از پلّهها و مكانها، كه تدريجا و مرحله به مرحله انجام مىشود.
در قاموس قرآن، املا به معنى اطالهى مدّت آمده، و در اقرب الموارد گفته: املا به معنى مهلتدادن و تأخير است.
خداوند به اين جهت استدراج را مقيّد كرد به «من حيث لايعلمون» تا بفهماند اين نزديك نمودن آشكارا نيست؛ بلكه در همان سرگرمى به تمتّع از مظاهر زندگى مادى مخفى است. در نتيجه ايشان با زيادهروى در معصيت پيوسته به سوى
