هلاكت نزديك مى‏شوند. پس مى‏توان گفت: استدراج، تجديد نعمتى بعد از نعمت ديگر است تا به وسيله‏ى التذاذ به آن نعمت‏ها، ايشان را از توجّه به عاقبت كارهايشان غافل سازد. ^۱
حضرت على عليه ‏السلام درباره‏ى استدراج و املا (مهلت‏دادن) مى‏فرمايند:
«كم من مستدرج بالإحسان إليه، مغرور بالسّتر عليه، و مفتون بحسن القول فيه. و ما ابتلى اللّه‏ احدا بمثل الإملاء له.» ^۲
«چه بسا كسى كه با نعمت‏هايى كه به او رسيده به دام افتد و با پرده‏پوشى بر گناه فريب خورد و با ستايش شدن آزمايش گردد. و خدا هيچ‏كس را همانند مهلت‏دادن به او نيازمود.»
حضرتش در بيانى ديگر، در باب مسؤوليّت نعمت‏هاى الاهى مى‏فرمايد:
«ايّها النّاس، ليركم اللّه‏ من النّعمة وجلين، كما يراكم من النقمة فرقين. انّه من وسّع عليه في ذات يده فلم ير ذلك استدراجا، فقد امن مخوفا. و من ضيّق عليه في ذات يده فلم ير ذلك اختبارا، فقد ضيّع مأمولاً.» ^۳
«اى مردم، بايد خدا شما را به هنگام نعمت همانند هنگامه‏ى كيفر، ترسان بنگرد؛ زيرا كسى كه رفاه و گشايشى را زمينه‏ى گرفتارشدن خويش نداند، پس خود را از حوادث ترسناك ايمن مى‏پندارد. آن كس كه تنگدستى را آزمايش الاهى نداند، پاداشى را كه اميدى به آن بود، از دست خواهد داد.»
آرى؛ انسان هم در هنگام بى‏نيازى و رفاه و هم در تنگدستى بايد خدا را فراموش نكند و احتمال دهد كه در هر دو حالت مورد امتحان الاهى قرار گرفته است، تا بدين‏وسيله دچار كفران نعمت نشود.
در مورد مجازات استدراجى، از آيات و احاديث استفاده مى‏شود كه خداوند، گنه‏كاران و طغيان‏گران جسور و زورمند را طبق يك سنّت، فورا گرفتار مجازات نمى‏كند؛ بلكه درهاى نعمت‏ها را به روى آن‏ها مى‏گشايد. هرچه بيشتر در