۵۰ ـ ماءُ وَجْهِكَ جامدٌ يُقْطِرُه السؤال، فانْظُرْ عندَ مَنْ تُقْطِرُه. (حكمت 336)
ابن ابى‏الحديد گفته [شرح نهج‏البلاغه، ج 19، ص 261] كه شاعرى اين مضمون را به نظم كشيده و گفته:



اِذا اَظْمأتْكَ اَكُفُّ اللئامِكفتْكَ القناعةُ شِبْعا و رَيّا
فكنْ رجلاً رِجْلُه فى الثَّرىو هامةُ همّته فى الثريّا
فاِنّ اِراقةَ ماء الحياةِ دونَ اراقِة ماء المُحيّا
يعنى: آنگاه كه انسانهاى پست نيازمندت كردند، قناعت براى بى‏نيازى و سيراب شدنت بس است. انسانى باش كه پاى در خاك دارد و سر همّت در افلاك. از دست دادن جان مى‏ارزد كه آدمى در برابر، آبرويش را نريزد.
ابو تمّام نيز سروده: [ديوان، ص 392]:



ذلُّ السؤالِ شجا فى الحقل معترضٌمن دونه شَرَقٌ مِن تَحْته جَرَضُ
ما ماءُ كفّكَ إنْ جادَتْ و إنْ بَخِلَتْمن ماء وجهى اِذْ اَفْنَيْتُه عِوَضُ
يعنى: خوارىِ درخواست كردن از ديگران، همچو استخوانى است كه گلوگير شود و آدمى را بيازارد. آنچه از تو رسد (چه بخشش و چه بخل)، نمى‏تواند با آبروى ريخته من برابرى كند.
۵۱ ـ عندَ تناهى الشّدّةِ تكونُ الفَرْجَةُ، و عندَ تَضايُق حَلَقِ البلاءِ يكون الرخاءُ (حكمت 341)؛ أقربُ ما يكونُ الفرجُ عندَ مَضيقِ الأمر. (مجمل الاقوال، ورق 37 ب).
ابو تمّام سروده: [ديوان، ص 497 ]:



و ما مِن شدّةٍ اِلاّ سيأتىلها مِن بعدِ شدّتها رَخاءُ
يعنى: هيچ سختى نيست مگر آنكه به آسانى بينجامد.
شاعر ديگرى سروده: [البيان و التبيين، ج 2، ص 391؛ مجمل الاقوال، همانجا ]:



اِذا تَضايقَ أمرٌ فانْتَظِرْ فَرَجافَأضْيقُ الأمرِ أدناه مِن الفَرجِ
ترجمه منقول از مجمل الاقوال: آنگاه كه تنگ گردد كارى، پس چشم دار گشادگى؛ كه تنگ‏تر كارى نزديك‏ترِ آن است به گشايش.
شاعر ديگرى سروده: [مجمل الاقوال، همانجا]:



إذا النائباتُ بلغْن المدَىو كادَتْ تدوبُ لهنّ المُهَجْ
و دامَ البلاءُ و قَلّ الجزاءفعندَ التناهى يكونُ الفَرجْ
ترجمه منقول از مجمل الاقوال: چون گردش روزگار برسيد به غايت و نزديك‏تر شد كه بگدازد مر آنرا جانها، و پيوسته گردد سختى و اندك بود پاداش، پس نزدِ پايان، بوَد آسانى.
شاعر ديگرى گفته: [مجمل الاقوال، ورق 38 الف ]:



و كلُّ الحادثاتِ و اِنْ تناهَتْفَموصولٌ بها فَرَجٌ قريبُ
و ديگرى گفته:



وراء مضيق الأمر متّسع الأمنِو أوّلُ مفروجٍ به آخِر الحُزْنِ
ترجمه هر دو بيت، منقول از مجمل الاقوال: و همه [حوادث ] و اگرچه به پايان رسد، پيوسته است بدان گشايشِ نزديك؛ در پى تنگناى كار، فراخناى ايمنى است، شادمانى انجامِ اندوه است.
۵۲ ـ أكبرُ العَيْبِ أَنْ تَعيبَ ما فيكَ مِثْلُهُ. (حكمت 343)
ابوالعتاهيه سروده: [ابوالعتاهيه اشعاره و اخباره، ص 22 ]:



لِلّهِ دَرُّكَ عائبا متسرّعاأيعيبُ مَن هو بالعيوبِ مَعيبُ
يعنى: خير تو با خدا باد ! چه زود عيب مردمان مى‏كنى ! آيا كسى كه خود عيب ناك است (شايسته است) كه عيب ديگران كند؟
و در جاى ديگر سروده: [همان منبع پيشين، ص 31 ]:



اِذا عِبْتَ أمرا فلا تَأتِهِو ذو اللّبِّ مُجْتَنِبٌ ما يَعيبُ
يعنى: آنگاه كه كارى را زشت انگاشتى، پس انجامش مده. خردمند از آنچه عيب كند، دورى گزيند.
۵۳ ـ لا كنزَ اَغْنَى مِنَ القناعةِ. (بخشى از حكمت 360).
ابو العَتاهِيَه سروده: [ديوان، ج 1، ص 165 ]:
«لا شى‏ء للمرء أغْنى من قَناعتِه»
يعنى: هيچ چيز براى آدمى پرمايه‏تر از قناعت او نباشد.
۵۴ ـ البخلُ جامِعٌ لِمَساوى‏ءِ العيوبِ، و هو زِمامٌ يُقادُ به إلى كلّ سوءٍ. (حكمت 368).
شاعرى سروده: [العقد الفريد، ج 2، ص 116 ]: