حكمتهاى علوى در سروده‏هاى عربى

باقر قربانى زرّين ^۱

چكيده : كلمات جاودانه حكمت علوى، بر ادبيات عرب، اثرى شايان نهاده‏اند. نويسنده در اين گفتار، 86 مورد از سخنان حضرت اميرالمؤمنين على‏بن ابى طالب عليه ‏السلام را آورده، كه مستقيما بر شعر شاعران عرب اثر نهاده‏اند. در اين مقاله، به 6 عنوان كتاب حديثى شيعى، 5 شرح نهج‏البلاغه، و حدود 40 منبع مهمّ ادبيات عرب، استناد شده است.

كليد واژه‏ها: نهج‏البلاغه / ادبيات عرب / اشعار عربى.

به نامِ بلندِ خداىِ علىّ

مقدمه

پس از ظهور اسلام، قرآن كريم و سخنان پيمبر خاتم صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلم تأثيرى شگرف بر انديشه‏ها نهاد و چشم‏اندازى نوين در برابر ديدگان مردمان گشود، و در آثار گرانسنگ علمى و ادبى ـ اعم از نظم و نثر ـ پژواك آن به نيكى هويداست.
در اين ميان، جايگاه امام على بن ابى‏طالب عليه ‏السلام ، كه پرورده قرآن كريم و رسول گرامى اسلام بود، بس ممتاز است، تا بدانجا كه سخنانش را فروتر از سخن خالق و فراتر از سخن مخلوق دانستند (شرح نهج‏البلاغه، ابن ابى‏الحديد، ج 1، ص 24). حكيمان، متكلّمان، شاعران و اديبان بر اين معنا هم سخن گشتند و شورى از «حكمت‏هاى علوى» در دل مردم پديدار گشت كه بازتاب آن تا هم اينك پابرجاست.
بزرگان در فراگيرى سخنان آن حضرت، گوى سبقت را از يكدگر مى‏ربودند و آن سخنان را در نوشته‏ها و