حكمتهاى علوى در سروده‏هاى عربى - صفحه 27

مادرم به فداى او باد. و اگر بيان آن حضرت نبود، مردم نمى‏دانستند چگونه ره توحيد بپويند. (كافى، ج 1، ص 136)
و ) مسعودى (متوفى 346 ق) نيز درباره خطبه‏هاى آن حضرت گويد: آنچه كه مردم از خطبه‏هاى آن حضرت از بركرده‏اند، چهارصد و هشتاد خطبه است كه در ميان مردم متداول است. (مروج الذهب، ج 2، ص 431)
ز ) عبدالرحيم بن نُباته (متوفى 374 ق )، اديب و خطيب شهير عرب، گويد: از خطابه‏ها گنجى از بر كردم كه هرچه از آن برمى‏دارم فراوان‏تر مى‏شود، و آن صد فصل از مواعظ على بن ابى طالب است. (شرح نهج‏البلاغه، ابن ابى الحديد، ج 1، ص 24)
ح ) ابوهِلال عسكرى (متوفى بعد از 395 ق ) برخى از مواردى را كه شاعران و كاتبان، سخنان آن حضرت را در گفته‏ها و نوشته‏هاى خود به كار بسته‏اند، آورده است و چگونگى استفاده و به كارگيرى سخنان على عليه ‏السلام را در اشعار، نقد و بررسى كرده است (ر.ك: كتاب الصناعتين، ص 235، 252 ـ 253)
ط ) بزرگان ديگرى از اهل سنّت و جماعت نيزمطالبى به تفصيل در اين زمينه بيان كرده‏اند. از جمله: محمد بن طلحه شافعى ۱ (متوفى 652 ق)، سِبْط ابن جوزى ۲ (متوفى 654 ق) و ابن ابى الحديد معتزلى ۳ (متوفى 656 ق)، و از ميان معاصران، شيخ محمد عبده ۴ (متوفى 1323 ق ) كه به منظور طولانى نشدن مقاله، پژوهشگران را به منابع ياد شده ارجاع مى‏دهيم.
شاعران بسيارى نيز الفاظ و مضامين و مفاهيم گفته‏هاى حضرت امير عليه ‏السلام را در سروده‏هاى خود به كار بسته‏اند كه اينجانب، نگارنده مقاله، بيش از هزار نمونه آن را گردآورده‏ام و در اين نوشتار، بخشى از آن را به دوستداران حكمت علوى و ادبيات عربى تقديم مى‏دارم. در ميان اين سروده‏ها، در برخى موارد خود شاعران تصريح كرده‏اند كه

1.مطالب السئول فى مناقب آل الرسول، ص ۴۷.

2.تذكرة الخواص، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۰.

3.شرح نهج‏البلاغه، ج ۱، ص ۲۴.

4.شرح نهج‏البلاغه، شيخ محمد عبده، ج ۱، ص ۵.

صفحه از 59