حكمتهاى علوى در سروده‏هاى عربى - صفحه 32

آشكار نخواهد شد . بخشش كن ، هرچند اندك باشد ؛ زيرا هر آنچه كه فقـرى را بزدايد ، ستوده است.
۱۰ ـ يا دُنيا يا دُنيا، اِليكِ عَنّى... قد طَلّقْتُكِ ثلاثا لا رَجْعةَ فيها. (بخشى از حكمت 72)
سيد مرتضى در سروده‏اى بدين معنا اشاره كرده: [مصادر نهج‏البلاغه ، ج 4، ص 62 ]



عَتبتُ على الدنيا فقلتُ الى متىأكابدُ دارا هَمُّها ليس يَنْجَلى؟
فقالتْ نعم يا ابن الكرامِ لأنّنىغَضبتُ عليكم يومَ طَلَّقنى علىّ
يعنى: دنيا را سرزنش كردم و گفتم: تا به كى بايد رنج بكشم، رنجى كه پايانى ندارد؟ دنيا پاسخ داد: آرى، اى زاده بزرگان ! من بر شما خشمگين شدم، در آن روز كه على عليه ‏السلام مرا طلاق گفت.
۱۱ ـ قيمةُ كلّ امرى‏ءٍ ما يُحْسِنُه. (حكمت 76)
شاعرى گفته: [المحاسن و المساوى، ص 399؛ تذكرة الخواص، ص 154 ]



قال علىّ بنُ ابى طالبٍو هْو اللّبيبُ الفَطِنُ المُتْقِنُ
كلُّ امرى‏ءٍ قيمتُه عندناو عند أهل العلمِ ما يُحْسِنُ
يعنى: على بن ابى طالب ـ آن انسان هوشمند، آگاه و استوار ـ چنين گفته كه ارزش آدمى نزد ما و نزد دانشمندان، به هر چيزى است كه نيكويش مى‏داند.
ابن طباطبا نيز اين حكمت را در سروده خود به كار برده: [العقد الفريد، ج 2، ص 84؛ المحاسن و المساوى، ص 399؛ معجم الادباء، ج 17، ص 150 ]:



فيا لائمى دَعْنى أغالى بقيمتىفقيمةُ كلّ النّاسِ ما يُحسنونه
يعنى: اى سرزنشگر ! رهايم كن تا بر ارزش خود بيفزايم؛ كه ارزش هر انسان به آن چيز است كه نيكويش مى‏داند.
ابو هلال عسكرى در كتاب الصناعتين (ص 252 ـ 253) گفته كه ابن طباطبا اين لفظ را در سروده خود با تكلّف بكار برده، و شاعر ديگر كه سروده: «فقيمةُ كلّ امرى‏ءٍ علمُه» [=ارزش آدمى به دانش اوست] بهتر از ابن طباطبا گفته.
دمانيسى سيواسى در كتاب مجمل الاقوال فى الحكم و الامثال (ورق 23 الف) اين سخن را آورده: «من كلام اميرالمؤمنين كرّم اللهُ وَجْهَه: قيمة كلّ امرى‏ءٍ ما يَعْلَمه. يعنى قدر و قيمت

صفحه از 59