نقدى بر بعضى از چاپ‏هاى نهج‏ البلاغه - صفحه 77

2 ـ نسخه خطى نوشته شده در سال 736 هجرى قمرى كه از بهترين و كاملترين و استوارترين نسخه‏هاى موجود نهج‏البلاغه است.
مراد از «نسخه‏هاى خطى» در اين مقاله، همين دو نسخه است.
3 ـ تصويرى از يك نسخه خطى موجود در كتابخانه آيه‏ا... العظمى مرعشى نجفى در قم به شماره 3827 كه داراى اعراب است و با خط نسخ واضحى نوشته شده و با نسخه خطى ديگرى مقايسه و تصحيح شده است.
اين نسخه 330 صفحه دارد و در قطع وزيرى است كه به خط يكى از دانشمندان فقيه و اديب، در قرن پنجم هجرى نگاشته شده است و در آخرش چنين آمده:
«حسين بن حسن بن حسين مؤدب نقل اين نسخه را ـ از ابتدا تا اينجا ـ به پايان برد، در ماه ذى‏قعده سال چهارصد و... هجرى و الحمدلله رب العالمين»
تاريخ بعد از كلمه چهارصد، واضح و روشن نيست.
در آخر جزء اول از همين نسخه خطى در ص 174 آمده است:
«استادم فقيه اصلح ابوعبدالله حسين ـ كه خدايش محفوظ دارد ـ اين جزء را بر من خواند... و اين عبارت را محمدبن على بن احمد بن بندار در جمادى الآخر سال 499 هجرى به خط خود نوشت.»
اين نسخه به صورت چاپ عكسى توسط كتابخانه آية الله مرعشى چاپ شده، و در اين مقاله، به عنوان «نهج البلاغه مصوّر»، از آن ياد مى‏شود.
4 ـ نسخه چاپ سنگى تبريز به تاريخ 1267 هجرى، به خط محمد جعفر قراچه داغى كه قديم‏ترين نسخه چاپى است.
5 ـ شرح قطب الدين راوندى به نام «منهاج البراعة فى شرح نهج‏البلاغه» در 3 جلد كه در تاريخ 1406 هـ . ق در قم به چاپ رسيده است. در تصحيح و تكميل آن به بعضى از نسخه‏ها تكيه شده است كه از جمله قديم‏ترين آن‏ها، نسخه‏اى است كه نزد علامه مجلسى قرائت شده و در آخر آن با خط خود چنين نوشته است:
«برادر دينى من، جوينده رضايت خداى متعال، مولانا غياث الدين محمد ـ كه خدايش موفق بدارد ـ در مجالس متعددى كه آخر آنها در هشتم رجب سال 1092 بوده است، از لحاظ

صفحه از 92