جلوه‏ هاى بلاغت علوى در شرح نهج‏ البلاغه ابن ابى‏ الحديد - صفحه 141

الشعراء لقول عدىّ بن الرّقاع» (همانجا، 11 / 152 و 153)

گزاره‏هاى تحسينى

از كارهاى ديگر ابن ابى الحديد در حوزه توصيفات بلاغى نهج‏البلاغه، اظهارات مكرر او با عباراتى است، چون: «ما احسن قوله» (همانجا، 19 / 225) يا «هذه من الفاظه الشريفة لا نظير لها» (همانجا، 20/ 86) يا «و هذا من افصح الكلام و اغربه» (همانجا، 20 / 182) كه در سراسر نهج‏البلاغه به چشم مى‏خورد ۱ از توصيفات مفصل او در اين زمينه، سخنى است كه در ذيل خطبه 236 به اين شرح آمده است كه:
«و اعلم ان هذه الخطبة من اعيان خطبه و من ناصع كلامه و نادره. و فيها من صناعة البديع الرائقة المستحسنة البريئة من التكلف ما لا يخفى» (همانجا، 13 /114)
وى سپس به اقتباس ابن نباته از جملات و فرازهاى متعدد اين خطبه در ضمن خطابه‏هاى خود اشاره كرده و از اين جهت تأثير خطابه‏هاى حضرت على عليه ‏السلام بر سخنان او را نشان مى‏دهد. (همانجا، 7/ 114) . در قسمت‏هاى بعد شواهد بيشترى از نظر خواهد گذشت.

2 ـ مباحث استدلالى در تفوق نهج‏البلاغه

ابن ابى الحديد معتقد به تفوّق بلاغى سخنان امام على عليه ‏السلام بر ديگر سخنانى است كه قاطبه عرب ـ از جمله فصحا و بلغاء ـ با آن آشنايى دارند. او در اين خصوص مباحث متنوعى در شرح خود آورده است. اين مباحث علاوه بر اثبات اصالت نهج‏البلاغه ـ به عنوان سخنان امام على عليه ‏السلام ـ در دفع بسيارى از شبهات وارده بر اصالت نهج‏البلاغه نيز تأثير شايان دارد. وى شرح خود را كارنامه مناسبى جهت نشان دادن فصاحت و بلاغت

1.موارد ديگر را بنگريد در جلد ۲۰ ذيل حكمت‏هاى ۳۹۸، ۴۴۴، ۴۷۰، ۴۷۲، و نيز ۱۷ / ۱۵۸، ۱۸ / ۳۲۸، ۱۹ / ۳۰۳، ۱۹ / ۲۲۷، ۲۰ / ۸۵، ۲۰ / ۱۸۶ و....

صفحه از 156