اين مطلب اشاره مى‏كند كه خطباى بسيارى با تقليد از حضرتش در فضيلت جهاد به ايراد خطبه پرداخته‏اند و يكى از بهترين خطبه‏سرايان در اين مورد، ابن نباته است؛ آنگاه دو خطبه از بهترين خطبه‏هاى او را نقل مى‏كند، به تفصيل آن را به رشته نقد و تحليل مى‏كشد، و نشان مى‏دهد كه اصل خطبه‏ها از خطبه اميرالمؤمنين عليه ‏السلام تقليد شده و قسمت‏هاى مختلف آن به گوش ناهموار است و اساسا استعمال تعابير ناموزون در خطبه را مبرهن مى‏سازد، به طورى كه در مقام نتيجه‏گيرى مى‏نويسد:
«فلينظر الناظر فى هذا الكلام، فانه ـ و ان كان قد اخذ من صناعة البديع بنصيب ـ الاّ انه فى حضيض الارض و كلام اميرالمؤمنين عليه ‏السلام فى اوج السماء...» (همانجا، 2/80 الى 85 به تفصيل)
ابن ابى الحديد به همين ترتيب، ضمن تفسير خطبه 108 نهج‏البلاغه، يك بار ديگر با عنوان «موازنة بين كلام الامام على و خطب ابن نباته»، يكى از خطب موعظه‏اى ابن نباته را درج كرده و سپس از خوانندگان منصف مى‏خواهد درباره اصيل يا تقليدى بودن خطبه نظر دهند. همچنين براساس رخوت و كسالتى كه از استماع خطبه حاصل مى‏گردد بدين صورت آنان را به قضاوت مى‏طلبد كه:
«فلينظر المنصف هذا الكلام و ما عليه من اثر التوليد اوّلاً بالنسبة الى ذلك الكلام العربى المحض، ثم لينظر فيما عليه من الكسل و الرخاوة والفتور والبلادة حتى...» (همانجا، 7 / 212)
او به همين ترتيب در مواضع ديگر از شرح خود، به مقايسه خطبه‏هاى حسن بصرى، عمر بن عبدالعزيز و ابن نباته با خطبه‏هاى موعظه‏اى اميرالمؤمنين عليه ‏السلام (همانجا، 5 / 148 و 149) و نيز خطبه‏اى از ابوالشحماء عسقلانى با خطبه‏اى از حضرتش عليه ‏السلام (همانجا، 10 / 126) پرداخته و به نقد ادبى آنها همت گماشته است. همچنين ذيل خطبه 236، اقتباس ابن نباته را در خطبه‏هايش، از فرازهايى از سخنان امام على عليه ‏السلام نشان مى‏دهد، به اين صورت كه:
«قد اخذ ابن نباتة الخطيب كثيرا من الفاظها فاودعها خطبه مثل قوله: «شديد كلبها، عال لجبها، ساطع لهبها، متغيّظ زفيرها، متأجّج سعيرها، بعيد خمودها، ذاكٍ