ترك ذكر من قساوت قلب مى‏آورد.
پس ياد خدا دل را آرامش داده و قساوت قلب را از بين مى‏برد. ياد خدا بودن قلب را صيقل زده و آن را صفا و نورانيت مى‏دهد. آنكه دلش به ياد خداست هيچ درد و رنج و ستمى را نمى‏بيند، و جز اينكه از ته دل خدايش را مى‏خواند و براى رفع دردهاى خود، دعا مى‏كند. دعا همانطور كه ذكر شد توجه به مدعو است براى اين كه او را به داعى متوجّه سازد براى امرى كه مورد نظر داعى است. بنده در حدّ ذات خويش فقر و نيازمندى است، احتياج سراپاى وجود او را فراگرفته است و با تمام وجود به مولا و صاحبش نياز دارد. روشن است ذكر و ياد خدا از سوى چنين بنده‏اى هدفى جز اين را دنبال نمى‏كند كه خدايش او را بنده خويش شمرده و با لطف عنايت او را مورد توجّه خويش قرار دهد. همين ياد خدا و توجه نمودن به او و دعا و راز و نياز به درگاهش راه قرب و نزديكى به او را براى انسان هموار مى‏كند و انسان را در درجات معرفت و نزديكى به او بالاتر مى‏برد. چرا كه اگر بنده قدمى به سوى خداى مهربان و مولاى كريم و ارجمند بردارد، او قدم‏ها به سوى بنده خواهد آمد. پيامبر صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلم خطاب به ابوذر فرمود:
احفظ الله يحفظك اللّه. و احفظ الله تجده أمامك. تعرّف إلى الله في الرخاء يعرفك في الشدّة.^۱خدا را مراعات كن تا او هم تو را مراعات كند. خدا را مراعات كن تا او را پيش روى خود بيابى. در گشايش و آسايش خدا را ياد كن تا در سختى و دشوارى يادت كند.
بنده نبايد فقط به هنگام گرفتارى و سختى به ياد خدا باشد، بلكه بنده خوب را سزاوار است كه در حال آسايش و گشايش و بى‏نيازى بيشتر به ياد او باشد تا مشمول توجهات و عناياتش در همه حال گردد. بنده‏اى كه با اندكى غنا و سلامتى از ياد خداى خويش غفلت ورزد، نبايد از مولاى خويش انتظار داشته باشد كه در سختى و گرفتارى به ياد او باشد؛ گرچه خداى سبحان مولايى كريم و بزرگوار است و از خطاهاى بندگانش به سادگى مى‏گذرد و توبه و برگشت آنها را به راحتى مى‏پذيرد، بلكه توبه‏كنندگان را