سه رياض در شرح صحيفه سجّاديه - صفحه 121

هـ) پاورقى‏هاى مبسوط شيخنا العلاّمة شريعتمدارى كه حاوى مباحث دقيق تفسيرى، روايى، كلامى و فلسفى است ؛ از جمله در ص 21، پاورقى 2 (بحث تفويض)؛ ص327، پاورقى 1 (بحث روايى)؛ ص 376 ـ 378، پاورقى 1 (بحث وحدانيّت پروردگار) ؛ ص 383 ـ 384، پاورقى 3 (بحث مقسوم بودن رزق و طلب آن) ؛ ص 495، پاورقى 1 (بحث تجسّم اعمال) ؛ ص 545 ـ 547، پاورقى 2 (بحث تفسيرى) ؛ ص 597، پاورقى 3 (بحث صفات پروردگار) ؛ ص 633 ـ 635، پاورقى 1 (بحث استدراج) و...
در نگاه كلّى، كتاب داراى مباحث ارزشمندى است، ولى نبودِ فهرستهاى تفصيلى در انتهاى كتاب، يافتن مطالب آن را دير ياب كرده است و اين نقيصه‏اى است كه دامنگير اين كتاب نيز شده است، اميد است در چاپهاى بعدى اين نقيصه جبران گردد.
3 ـ رياض السالكين فى شرح صحيفة سيّد الساجدين عليه ‏السلام ، از سيّد على خان حسينى حسنى مدنى شيرازى (1052 ـ 1120 ق)، به تحقيق فاضل محترم، جناب آقاى محسن حسينى امينى، در 7 ج.
اين كتاب، مبسوط‏ترين شرح صحيفه سجاديه به زبان عربى است، و مؤلّف آن، سيّد على خان مدنى، از بزرگترين دانشمندان شيعه در سده يازدهم و دوازدهم هجرى است. شيخ حرّ عامِلى (در گذشته 1104 ق) او را «عالم فاضل ماهر اديب شاعر» دانسته و كتاب «سلافة العصر فى محاسن اعيان العصر» او را نيكو دانسته و گفته كه در تأليف خود، امل‏الآمل، از آن بسيار نقل كرده است. ۱ و صنعانى (در گذشته 1121 ق) گفته كه «ذكر فضله هو المثل السائر». ۲ بسيارى از شرح حال نگاران، جامعيّت علمى سيّد على‏خان را ستوده‏اند. ۳ تاريخ درگذشت وى را 1117، ۴ 1118، ۵ 1119 ۶ گفته‏اند ولى مشهور 1120 است. ۷ محمدبن على شوكانى (درگذشته 1250 ق) نيز گفته كه بر تاريخ

1.ـ همانجا.

2.ـ نسمة السحر بذكر من تشيّع و شعر، ج ۲، ص ۴۵۲.

3.ـ از جمله: روضات الجنات، ج ۴، ص ۳۹۴ ؛ ريحانة الادب، ج ۲، ص ۹۰ ـ ۹۴.

4.ـ تاريخ آداب اللغة العربية، ج ۳، ص ۲۹۸ ؛ ايضاح المكنون، ج ۱، ستون ۱۴۴.

5.ـ رياض العلماء، ج ۳، ص ۳۶۷.

6.ـ الاعلام، ج ۴، ص ۲۵۸.

7.ـ ر. ك : الغدير، ج ۱۱، ص ۳۵۰.

صفحه از 127