تقديم شد.
5/3 ـ روايت "ابن فضل". از اين روايت هيچ اطلاعى در دسترس نبود و هيچ عالمى از آن يادى نكرده است، ولى در سفرى كه محقق گرامى حجهالاسلام حاج سيد محمدحسين حسينى جلالى در سال 1381 به تركيه داشتند، اين نسخه را در كتابخانه اياصوفيا، استانبول به شماره 2819 يافته و از آن عكس گرفته و براى دوستان ارسال نمودند.
6/3 ـ روايت ابن حماد. اين روايت را ـ كه عالمى از شهر جبل عامل نقل مىكند ـ هيچيك ۱ از مشايخ حديث روايت نكرده و نامى از آن به ميان نياوردهاند. البته پيش از اين، همان گونه كه علما، نامى از روايت ابن مالك نبرده بودند، (و حتّى سخن شيخ طوسى را به تأويل مىبردند ۲
) و همچنين نامى نيز از روايت ابن فضل در هيچ كتابى نبردهاند (در حالى كه اين روايت وجود داشت و در كتابخانه اياصوفيا نسخهاى از آن يافت شده است). از اين رو، بعيد نيست كه اين روايت نيز وجود داشته باشد و اين سطور نگاشته شده توسّط شيخ محمد بن احمد وجود يك روايت ديگر را بيانگر باشد، نه اجازه نقل صحيفه را. همان گونه كه استاد معظّم آيهاللّه حاج سيّد محمد باقر موحّد ابطحى در مقدّمه كتاب «الصحيفة السجّادية الجامعة»، روايت ابن حماد و راويان بعد از او را جزء روايات صحيفه برشمردهاند. ۳
همانگونه كه توضيح داده شد، از روايات هشت گانهاى كه ذكر شد روايتهاى 1، 2 و6/3 به ما نرسيده و ما اطلاعى از آن نداريم. علاوه بر آن همانند روايات 5/3 و 3/3 كه هيچ كس تا قبل از يافت آن، مطلبى از وجودش بيان نكرده بود، به طور حتم روايات ديگرى از صحيفه سجّاديه وجود دارد كه بايد محقّقان اهل تراث در پى آن برآيند. ۴
كشف روايات متعدد از صحيفه، ما را در يافتن دعاهاى مفقوده صحيفه يارى كرده در
1.ـ بحارالانوار، ج ۱۰۹، ص ۱۰۱ تا ۱۰۷.
2.ـ رجال شيخ طوسى، تحقيق آقاى جواد قيومى، چاپ جامعه مدرسين، ص ۴۳۴.
3.ـ الصحيفه السجّاديه الجامعه ص ۶۹۴.
4.ـ توضيح كامل در مقدمه صحيفه سجاديه روايت ابن اشكيب به همراه جداول در ۵۹ صفحه ارائه شده است.