مىكند كه براساس آنها، معرفت، فعل خدا است. ۱ همچنين با آياتى سازگار است كه تصريح دارد حتى پيامبر هم نمىتواند انسان را به خدا هدايت كند. ۲ در اينجا اين پرسش پيش مىآيد كه آيا پيامبران و امامان عليهم السلام وسيله معرفت خدا هستند يا نه؟ در اين مورد بعداً بحث خواهيم كرد.
2 ـ 8 ـ حديث هشتم
امام سجاد عليه السلام در دعاى تحميد عرض مىكند:
وَالْحَمْدُ لِلّهِ عَلى مَا عَرَّفَنا مِن نَفْسِهِ وَ الْهَمَنا مِنْ شُكْرِهِ.۳
2 ـ 9 ـ حديث نهم
امير المؤمنين عليه السلام از خداى سبحان مىخواهد:
فَأَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي ظَهَرْتَ بِهِ لِخَاصَّةِ أَوْلِيَائِكَ فَوَحَّدُوكَ وَ عَرَفُوكَ فَعَبَدُوكَ بِحَقِيقَتِكَ، أَنْ تُعَرِّفَنِي نَفْسَكَ لأُقِرَّ لَكَ بِرُبُوبِيَّتِكَ عَلَى حَقِيقَةِ الْإِيمَانِ بِكَ. وَ لا تَجْعَلْنِي يَا إِلَهِي مِمَّنْ يَعْبُدُ الاسْمَ دُونَ الْمَعْنَى. وَ الْحَظْنِي بِلَحْظَةٍ مِنْ لَحَظَاتِكَ تُنَوِّرُ بِهَا قَلْبِي بِمَعْرِفَتِكَ خَاصَّة....۴به حقّ اسمى كه با آن به اولياى خاص خويش ظاهر شدى، آنگاه يگانگى تو را پذيرفتند و تو را شناختند و به حقيقت تو، عبادتت كردند، از تو مىخواهم كه خود را به من بشناسانى تا با ايمان حقيقى به حضرتت، به ربوبيّت تو اقرار و اعتراف كنم. خداوندا ! مرا از كسانى قرار مده كه اسم را بدون معنا مىپرستند. به من، با توجهى از توجّهاتت بنگر تا دلم را به شناخت خود روشن كنى...
امام اميرالمؤمنين عليه السلام در اين حديث شريف، به صراحت بيان كرده است كه خداوند به اسامى، خودش را ظاهر مىكند. و اين، فعل خداست نه اينكه خاصيّت لازم اسماى
1.ـ در بحثى مستقل به اين موضوع خواهيم پرداخت
2.ـ قصص / ۵۶، يونس / ۴۳.
3.ـ صحيفه سجاديّه جامعه / ۱۸.
4.ـ بحارالانوار ۹۴ / ۹۶.