عالمانِ صحيفه‏ نگار - صفحه 114

الفضلاء پس از يادكرد از دستنوشتِ نياىِ پدر شيخ بهايى مى‏گويد: «ملا محمد تقى مجلسى از روى آن نسخه استنساخ كرد و به خط شريفِ خويش نسختى از روى آن نوشت و در تصحيح آن كوشيد. سپس به مباحثه و تدريس آن در اوقات تحصيلى، به‏ويژه در ماهِ رمضان پرداخت و آن را در ميان مـردمان نشر داد. مردمان از روى آن نسخه استنساخ كردند و نسخه‏هاى كتاب ـ پس از آن كه مهجور بود ـ بسيار گرديد و شايع شد.» ۱
ملا محمد تقى مجلسى شروع به نگارش شرحى به زبان فارسى بر صحيفه كرد به نام «رياض المؤمنين و حدائق المتقين و فقه الصالحين». ابتدا مقدمه‏اى مفصل در 12 لمعه بر آن نگاشت، ولى اين شرح ناتمام ماند. نسخه‏هايى از مقدمه مذكور در كتابخانه آيت‏الله مرعشى نجفى و كتابخانه وزيرى يزد موجود است. ۲
وى پس از آن شروع به شرحى ديگر به زبان عربى نمود. اين شرح عرفانى تا قسمتى از دعاى سوم به رشته تحرير درآمد. نسخه خط مؤلف در كتابخانه دانشگاه تهران به شماره 1849 نگهدارى مى‏شود. ۳
نسخه مجلسى اول به فرزندش علامه ملامحمد باقر مجلسى رسيد؛ چنانكه در اجازه عامّه‏اى كه براى روايت صحيفه سجاديه نگاشته، مى‏گويد: «فأمّا من طريق الوجادة، فانّى وجدتها بخط والدي العلامة ـ قدّس الله روحه ـ و قد نقلها من خطّ الشيخ صاحب الكرامات و المقالات شمس‏الدين محمد جدّ شيخنا البهائى ـ قدس الله أرواحهم ـ قد يسّرالله لي هذه النسخة الشريفة و عرضت أنا أيضا نسختى عليها و هي الآن عندي...».
علامه مجلسى نسخه پدرش را ـ كه با يك واسطه از روى نسخه شهيد اول نقل شده بود ـ با نسخه خط ابن ادريس مقابله كرد.
از نشانه‏هاى موفقيت چشمگير مجلسى اول و دوم در ترويج صحيفه سجاديه، تعداد ترجمه‏ها، شروح و نسخه‏هاى خطى باقى مانده از صحيفه سجاديه، پس از عصر آن دو

1.ـ همان؛ ميراث حديث شيعه: ۴ / ۵۰۳ (مناقب الفضلاء)

2.ـ نك: نسخه‏هاى خطى شروح و ترجمه‏هاى صحيفه سجاديه: ۱۱۳ ـ ۱۱۵.

3.ـ همان: ص ۱۳۷ ـ ۱۳۸.

صفحه از 116