گزارشى از مصاحبه با آيت‏ الله سيد محمّدباقر موحّد ابطحى - صفحه 124

نخوانم و هيچ چيز مطالعه نكنم مگر كتاب خدا و كتاب‏هاى احاديث اهل بيت و فقه آل‏محمد صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلم. اين امتيازى بود براى من. يعنى با اينكه سوابق تحصيلى در رشته فلسفه و غيره داشتم، ولى تصميم گرفتم و تاكنون هم اين تصميم باقى است.

[نكاتى در مورد آيت الله العظمى بروجردى ]

مطلب مهم اين است كه ما در اثناى كار، متوجه شديم كه مرحوم آيت الله العظمى آقاى بروجردى نكات مهمى در درس فقه داشت كه شايان تقدير و تأسيس فكرى است. امام خمينى در اين زمينه تعبيرى فرموده‏اند كه بسيار تعبير جالبى است. فرمودند كه مرحوم آيت‏الله العظمى بروجردى به گونه‏اى سفره تحقيق را پهن مى‏كنند مثل سفره غذا كه گويى اين سفره در محضر امام صادق عليه ‏السلام است كه در حاشيه و كنار او چهار پيشواى اهل جماعت و سنت حضور دارند. آنگاه حضرت صادق ـ يا به صراحت يا به اشاره يا به ابهام ـ كلمات آنها را در نظر دارد و بيان حقايق مى‏كند. فرمودند: ممكن است هر روزى كه انسان در جلسه درس شركت كند، معلومات و مطالب بدست آمده را كم بداند. اما چهار ـ پنج ماه كه مى‏گذرد، مى‏بيند و در حالت خودش احساس مى‏كند كه گويى قريحه اجتهاد در او پديد آمده است. مرحوم آيت الله العظمى آقاى حاج سيد احمد خوانسارى رضوان الله تعالى عليه ـ كه من دو سال فقه و اصول خدمت ايشان خواندم و درسى داشتم كه روزهاى پنج‏شنبه و جمعه بود ـ تعبيرى داشتند. ايشان اسم كلمه اجتهاد نبردند ولى فرمودند آنچه را كه در دوران گذشته، در درس‏هاى حوزه‏هاى علميه در حدود 25 الى 27 سال بدست مى‏آوردند، آقاى بروجردى به‏گونه‏اى تربيت شاگردان مى‏كند كه در محور 19 الى 21 سال بدست مى‏آيد. يعنى كسانى كه خوش استعدادند، اگر در زمينه تحصيلات كارشان را كرده باشند ـ يعنى سطح شان را تمام كرده باشند ـ قريب‏الاجتهاد مى‏شوند و وارد اين صحنه مى‏شوند كه صاحب نظر باشند. اين تعبير بزرگى بود براى روش مرحوم آقاى بروجردى (رضوان الله تعالى عليه).
درباره اين نكته نمى‏خواهم صحبت كرده باشم. همين اندازه بگويم استاد بزرگوارى بود كه شايسته بود عمرى درس در اصفهان خوانده باشد و بعد به نجف اشرف رفته

صفحه از 148