بررسى چند ديدگاه در باب صفات خدا - صفحه 8

قرآن كريم و لسان ائمه معصومين عليهم ‏السلام وارد شده است. اكنون به يك سلسله تقسيمات كه در اصطلاح علماء آمده است اشاره مى‏كنيم:

1 ـ 1 ـ صفات ثبوتيه و صفات سلبيه.

مقصود از صفات ثبوتيه، صفاتى است كه حق تعالى را به آن‏ها مى‏توان وصف كرد مانند عالم، قادر، حىّ، حكيم، عزيز و ... . صفات سلبيه يعنى صفاتى كه از خداى متعال سلب مى‏گردد و نمى‏توان خدا را به آن‏ها توصيف كرد، مانند: مركّب، جسم، مرئى، جوهر، عرض و ...

1 ـ 2 ـ صفات جماليّه و جلاليه

در اينجا دو اصطلاح مطرح است:
اصطلاح اول اينكه صفات جماليه همان صفات ثبوتيه است و صفات جلاليه همان صفات سلبيه است.
اصطلاح دوم اينكه صفات ثبوتيه را به جماليه و جلاليه تقسيم مى‏كنند. بر اين اساس، صفاتى را كه بر لطف و رحمت دلالت مى‏كند ـ مانند رحيم، كريم، غفار ـ صفات جماليه ناميده مى‏شود. امّا آنچه بر قهر و غضب دلالت مى‏كند ـ مانند قهّار، منتقم ـ صفات جلاليه ناميده مى‏شود.

1 ـ 3 ـ صفات ذات و صفات فعل

صفاتـى كه از ذات حـق تعالى انفكاك نداشتـه و هميشه حـق جـل جلاله به آن متصف بوده است ـ مانند عليم، قدير، حىّ ـ صفات ذات ناميده مى‏شود، خواه آنكه هيچ تعلق و ارتباطى به ماسوى الله نداشته باشد مانند حىّ كه حقيقيه محضه ناميده شده است، يا ارتباط آن با ماسوى مفروض است مانند علم كه معلومى دارد و حقيقيه ذات اضافه موسوم گرديده است.
امّا آنچه از ذات خدا انفكاك دارد و از آفريدگان براى حق تعالى اعتبار مى‏شود ـ مانند

صفحه از 21