مبانى اخلاقى در صحيفه سجاديه - صفحه 82

مخلوق ناتوان چشم اميد بندند و تنها به سرچشمه تواناى او چشم بدوزند. سراسر دعاى 28 صحيفه، همين مضامين را دارد. در اين دعاى ارزشمند، سخن از اين است كه:
ـ بنـدگان، پيـوسته به عطاياى الهى نياز دارند و از فضل خداى خود بى‏نياز نيستند. پـس دل بستـن فرد نيازمند به نيازمند ديگر، نادانى و دورى از حكم عقل است.
ـ چنين است كه هركس عزّت و ثروت و برترى را از غير خدا خواست، به ذلّت و فقر و فرومايگى رسيد. ديدن چنين مواردى، بهترين مايه عبرت گرفتن است تا انسان راه درست را برگزيند.
ـ اين است كه نبايد هيچ‏كس را در اميد بستن با خداى واحد، شريك دانست و دعاى خود را به هيچ بارگاهى جز بارگاه خداى بى‏شريك برد.
ـ و اين است نتيجه ايمان به وحدانيت خداوند، كه هرگونه حول و قوّه را تنها از او بدانيم، و هرگونه برترى و رفعت را در آن بارگاه ببينيم.
ـ بنده‏اى كه گاه مورد رحمت، گاه مورد غلبه و گاه مورد قهر قرار مى‏گيرد و حالات مختلف دارد، شايستگى ندارد كه او را در رديف خداوند، قرار دهيم. و شريك خداوند بدانيم، چرا كه او، از هرگونه مانند و ضدّ و مثل و ندّ، متعالى و منزّه است.
(دعاى 28)
اين عبارات، تركيب خاصّ خود را دارد، كه تركيبى زيبا از عاطفه و استدلال است، به گونه‏اى كه همچون تار و پود يك نظام دقيق و كارآمد، معناى عبوديت را مى‏رساند. بدين‏جهت، امام سجاد عليه ‏السلام از خداى خود، «صداقت در توكل»، «يقين افراد متوكّل بر خدا»، و «توكّل مؤمنان راستين بر خدا» را از او مى‏خواهد (دعاى 54) ۱

1.ـ توكّل بر خدا، با توسّل به اولياى منصوب الهى منافات ندارد. بلكه توسل، لازمه توكل است، به شرحى كه در سطور آينده اين گفتار مى‏آيد.

صفحه از 92