چنان كه مشاهده مىشود، ناظم از حيث ادبى قوى دست نيست و شعر او بس متوسط بوده و احتمالاً به همين خاطر، تا امروز مورد اعتناء قرار نگرفته است.
ناظم اين اشعار كيست؟
چنان كه گفته آمد، از نسخه مورد بحث پاسخ روشنى حاصل نمىشود. لكن به دليل مشابهت خطّى ۱ و سَبكى ۲ تمام، ميان اين نسخه و دو نسخه خطّى ديگر كه شرح آنها پس از اين خواهد آمد، معلوم مىگردد كه ناظم، شخصى است به نام تقىِ عنوان نگار. ۳
اوّلين نسخه، ترجمه منظوم مصباح الشريعه است به شماره 14565؛ تاريخ كتابت آن 1337 هـ . ق است. به خط نستعليق، با جلد مقوايى و بر كاغذ فرنگى.
مجموع صفحات آن 198 صحفحه شمارهدار است. ناظم در مقدمه منظوم خود تصريح دارد كه در زمان احمدشاه مىزيَد كه او را نخستين شاه مشروطه مىداند:
اين نخستين شاه مشروطه است بركه خدا بنشانديَش جاىِ پدر
(ص 1)
و در صفحه سوم، تصريح به عنوان خويش دارد و تاريخ نظم و كتابت نسخه:
آن صدم باب از عبوديّت نگارسالِ هجرى را بگو عنواننگار!
اَلْف و سيصد سى و هفت آن باشدىجز توكّل بر خدايم نبوَدى
نسخه دوم، ترجمه منظوم كلمات قصار اميرالمؤمنين عليه السلام است. شماره نسخه 14564 است، با 154 صفحه شمارهدار كه البته شمارهها به لاتين نوشته شده، جنس كاغذ و خط
1.ـ صورت عكسى از هر سه نسخه در انتهاى مقاله آورده شده، تا شباهت و درواقع يگانگىِ تامّ هر سه نسخه از حيث خطّ معلوم گردد.
2.ـ هر سه نسخه با مقدمهاى منظوم آغاز مىگردد. بعد قطعاتى از متن اصلى و متعاقبا ترجمه منظوم آن ها آورده مىشود.
3.ـ اين شناسايى حاصل دقت و باريكبينى استاد عبدالحسين حائرى است كه در كمال سخاوت و لطف، مرا از نتيجه آن آگاه ساختند. از خداوند براى ايشان طول عمر و سلامت مسألت دارم.
