وصفهاى قرآن ياد كرده، شواهد قرآنى و ـ گاه ـ حديثى براى آنها آوردهاند. شيخ ابوالفتوح رازى (ره) در مقدمه تفسير خود فصلى تحت عنوان نامهاى قرآن باز كرده كه طى آن حدود چهل اسم و وصف قرآنى را ـ با ذكر شواهد قرآنى ـ آورده است. ۱
«دعاى چهل و دوم صحيفه سجاديه»، نيايشى است، شكر مدارانه و سپاس مندانه به درگاه خداوند منّان و ولىّنعمت حقيقى همگان، كه به شكرانهى توفيق ختم قرآن خوانده مىشود. از ويژگىهاى اين صحيفه كريمه ۲ آن است كه به هنگام زمزمه نيايشهاى نورانى آن، ديرى نمىپايد، كه خوانندهى علم آشنا، خود را در ميانهى دريايى وسيع، ژرف و پرگهر ـ از معارف الهى و علوم ربانى ـ و مناسب با عنوان هر دعا مىيابد.
اين نيايش شريف نيز ـ كه با نام مبارك قرآن مزين است ـ در فضاى قرآنشناسى و دانشهاى قرآنى، چنان است كه ستارههايى پرفروغ بر پهنهى پرشكوه و بلندِ آسمانِ بُرون، و دُرهايى گران و درخشان در ژرفاى درياى درونش، دل و ديده هر صاحبدل بصير و فرهيختهاى را مىربايد و سخت به خود مشغول مىدارد.
پيشتر اشاره گرديد كه توجه به فضايل و كمالات قرآن، از منظر اسامى و اوصاف اين كتاب آسمانى، كم و بيش موضوع جديدى نيست. امّا، نگاهى جستجوگرانه و دقيق به اين نيايش زيبا بـه منظـور استخراج اسامى و اوصاف قرآن، آن هم با هدفى قرآنشناسانه ـ تا آن جا كه نويسنده اين سطور آشنايى دارد ـ كارى است نو، و الهامبخش كه سابقهاى از آن به چشم نمىخورد. به نظر مىرسد اين نگاه خاص ـ كه رهآوردى از آن در اين نوشتار به چشم مىخورد ـ بتواند به عنوان شيوهاى جديد و مؤثّر در زمينه قرآنپژوهى و قرآنشناسى به كار رود. و از اين رهگذر، گوهرهايى ناب و آفتابى از گنجينههاى پربار و درياهاى سرشار دانشهاى قرآنى خاندان وحى، اثاره و استخراج گردد و در ديدرس قرآنپژوهان و گوهرشناسان قرار دهد.
نويسنده كوشيده است تا تك تك مفردات و عبارتها و تركيبهاى اين دعاى شريف را، به ترتيب ـ از آغاز تا پايان ـ بكاود و به منظور سهولتِ مراجعه نتيجه را به همان ترتيبى كه در دعا آمده عرضه دارد. حاصل اين پژوهش ـ ضمن تلاش بر رعايت
1.ر. ك: حسينى، سيد حسين «هفده گفتار در علوم قرآنى». گفتار يكم: «اوصاف و اسامى قرآن»: بازنويسى بخشى از مقدمه تفسير «روض الجنان» نوشته شيخ ابوالفتوح رازى.
2.كه به حق آن را «اُخت القرآن» و «زبور آل محمّد» ناميدهاند.