اسامى و اوصاف قرآن در نيايش ختم قرآن صحيفه سجاديه - صفحه 58

و تأويلش: «و انّك لتلقى القرآن من له ان حكيم عليم» (نمل، 6): «و بى‏گمان قرآن را از نزد (خدايى) فرزانه و دانا دريافت كرده (و آموخته)اى» اما براى اوصياى نبى صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلمو اهل بيت وحى عليهم ‏السلام انتقال دانش تفصيلى و تفسيرى قرآن، به واسطه نبىّ مكرم صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلمانجام پذيرفته است. و ساير بندگان را ـ در مقام تفصيل و تفسير، نيازمند و جيره‏خوار دانايان به قرآن، از عترت پاك پيامبر صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلم، قرار داده است. و اين مطلب ـ به طور صريح در حديث ثقلين و حديث باب علم و بسيارى احاديث ديگر آمده ۱ واقعيت خارجى و عينيّت تاريخى نيز نشان مى‏دهد كه شخص اميرالمؤمنين عليه ‏السلام و امامان از فرزندان ايشان ـ به اعتراف خاص و عام ـ دانايان بى‏بديل حقايق قرآنى بوده‏اند.
بنابر آن چه گفته شد: قرآن كتابى است كه خداوند آن را براى بندگانش تفصيل داده شده؛ لذا مى‏توان آن را با وصف «مفصّل» يا «مفصّل من الله» معرفى كرد.
8 ـ «وحى» : در عبارت «و رحيا انزلته على نبيك محمد صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلم...»، قرآن با كلمه «وحى» ناميده و وصف شده است؛ وحيى كه خداوند بر نبىّ خود محمّد ـ كه درود خدا بر او، آلش باد ـ نازل فرموده است؛ نازل كردنى (شگفت و فوق‏العاده).
از اينجاست كه دو سم يا وصف تركيبى به دست مى‏آيد: «و حىٌ منزلٌ من اللّه»: «وحيى كه از جانب خداوند فرود آمده» و «وحىٌ منزَلٌ على النبىّ محمّد صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلم»: «وحيى كه بر نبى مكرّم اسلام صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلمنازل گرديده.»، كه هر دو وصف اخير از نوع «ب» مى‏باشد.
كلمه‏ى «وحى» در قرآن ـ بنابر آن‏چه از اميرالمؤمنين عليه ‏السلام نقل شده ـ به وجوه گوناگونى به كار رفته. ۲
كه مهم‏ترين اين وجوه «وحى نبوّت» و بالاترين درجات وحى نبوت، وحى به پيامبر اعظم و رسول مكرّم اسلام صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلماست، كه در اين ميانه و مافوق همه وحى قرآنى و تجلّى ربّانى در اين كلام عظيم و سبحانى است. ۳
توضيح آن كه:
(1 ـ 8) وحى نبوت، به اصطلاح، «فصل مقوّم» ۴ و وصف مميّز (جداكننده و

1.برخى از ادلّه اين مطلب در محور ۱۳ (علم)، و نيز در بعضى محور ديگر متن و پى‏نوشت‏ها آمده است.

2.بحارالانوار، ج ۹۳، ص ۱۶.

3.«فتجلّى لهم سبحانه فى كتابه...» نهج‏البلاغه، خطبه ۱۴۷.

4.بنابر اصطلاح منطق، در عبارت ياد شده و در مقام تعريف قرآن، اگر كلمه «وحيا» را جنس تعريف بگيريم، عبارت «انزلته على نبيّك محمدا صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلم، تنزيلاً» فصل تعريف مى‏باشد. كه حاصل آن در مقام تعريف قرآن چنين مى‏شود: «قرآن»، «وحيى (خاص و با عظمت) است، كه خداوند آن را به گونه‏اى خاص بر پيامبرش محمد صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلمفرود آورده است.»

صفحه از 79