3 ـ 4 . گاهى برخى از اين نكات كه در حاشيهها ثبت شده، فرآورده فرآيندى پژوهشى دراز مدّت براى نويسنده آن كتاب و رساله بوده كه در قالب عباراتى كوتاه نوشته شده، بدون اين كه نويسنده، فرصت تبيين آن را به تفصيل داشته باشد، يا آن را در كسوت كتاب يا رسالهاى عرضه كرده باشد.
انتشار همين نكات كوتاه و مفيد ـ كه همچون دُرّ، كوچك و قيمتى است ـ دريچههايى را به روى انديشه اهل نظر مىگشايد، كه بسيارى از نوآورىهاى علمى، مديون همينگونه نكات بديع و كوتاه است.
3 ـ 5 . از آنجا كه نكات مورد نظر در اين روش تحقيق، غالبا نكات كوتاه و كم حجم است، محقّقان مختلف مىتوانند در چنين فرآيندى شركت كنند. بدينگونه، از امتيازات كار جمعى نيز مىتوان بهره گرفت، كه در تحقيقِ متن ـ محور، غالبا چنين امكانى وجود ندارد. بايد دقّت شود كه فرصتهاى محدود محقّقان و تعهّدات علمى گوناگون آنها، امكان سرمايهگذارى زمانىِ طولانى را از آنها مىگيرد. در اين حال، بسيارى از نكات مهمّ ولى كم حجم، ناگفته مىماند و راههاى پيموده پيشين، ديگر بار، از اول آغاز مىشود. ولى در شيوه موضوع ـ محور، با استفاده از وقتهاى مختصر پژوهشگران به روش كار جمعى، پشتوانه عظيم تجربههاى علمى آنها به ثمر مىنشيند و نتايج مفيدى مىدهد.
4 ـ اين شيوه كار، پيشينهاى در ميان اهل تحقيق دارد، از جمله:
4 ـ 1 . فى رحاب نهجالبلاغة، نوشته علامه محقق استاد سيد عبدالعزيز طباطبايى، مجموعهاى از نكات پراكنده در مورد نهجالبلاغه. ۱
4 ـ 2 . اجازات العلامة المجلسى، نوشته استاد سيد احمد حسينى اشكورى، مجموعهاى از اجازات روايتى علامه مجلسى كه در حاشيه نسخههاى خطى آمده است. اين كتاب به مناسبت سيصدمين سالگرد ارتحال علامه مجلسى در سال 1410 قمرى توسط كتابخانه آيت الله مرعشى منتشر شد. ۲
4 ـ 3 . منتخبى از آثار حكماى الهى ايران، گردآورى و تدوين و تحقيق و تصحيح:
1.رجوع شود به معرفى اين كتاب در: فصلنامه سفينه، شماره ۵، ص ۱۷۶ ـ ۱۸۸.
2.نويسنده آن كتاب، پس از انتشار كتاب، به اجازاتى ديگر از علامه مجلسى دست يافته كه بخشى از آنها را در مجموعه «ميراث حديث شيعه» انتشار داده است.
