ابعاد انسانى و اجتماعى صحيفه سجاديه - صفحه 153

عرفه، كه تمام نيازهاى فرد مسلمان را در دنيا و آخرتش در بر دارد)، رويكرد تربيتى و هدايتى و اخلاقى، تصوير حسّى و... [ نويسنده مقاله براى اين موارد، نمونه مى‏آورد.]
ـ امام زين العابدين عليه ‏السلام در دعاهاى خود، دقيق‏ترين دقائق عقيده را ادا كرد و كتابى فراهم آورد كه از هر جهت نمونه است: در فهم دين: اوامر و نواهى الهى، در ادب فرد و جامعه، در لغت كه مفردات آن و معانى لغوى و تعبير و تصويرهايش در نهايت زيبايى و ژرف‏نگرى است. از دعاهاى آن محرابى ساخت كه هر فرد مسلمان مى‏تواند در آن محراب به عبادت ايستد و با خدايش مناجات كند. چنين است كه آن را در جايگاه «زبور» نشانده‏اند.

7 ـ البُعد الانسانى فى الصحيفة السجادية [ بُعد انسانى در صحيفه سجاديه ]/ دكتر حسن عباس نصرالله، استاد ادبيات عرب در دانشگاه لبنان [ ص 84 تا 97 ]

ـ على (امام سجاد عليه ‏السلام ) نواده على (اميرالمؤمنين عليه ‏السلام ) است و صحيفه‏اش نواده نهج‏البلاغه. صحيفه‏اش آيين‏نامه زندگانى براى امّت است كه عقايد صحيح، عبارات و رفتارهاى اجتماعى را آموزش مى‏دهد و حقوق افراد و جوامع را يادآور مى‏شود.
ـ شيوه و منش اخلاقى امام سجاد عليه ‏السلام ـ به گونه‏اى كه دو محدّث و مورّخ بزرگ اهل تسنن: ابو نعيم اصفهانى (متوفى 430) در كتاب حلية الاولياء و ابن عساكر (متوفى 571) در تاريخ دمشق ترسيم كرده‏اند ـ آكنده از زيبايى‏هاست: انسان‏گرايى، دوستى با بينوايان، صدقه‏هاى پنهانى، مهربانى با حيوانات، حلم و گذشت، و مانند آنها [مؤلف مقاله، نمونه‏هاى مختلف نقل مى‏كند.] اين ويژگى‏ها در صحيفه نيز ديده مى‏شود. مثلاً امام سجاد عليه ‏السلام در دعاى 39 عرضه مى‏دارد: «اللهم... خذ ظالمى و عدوى عن ظلمى بقوتك.» لطافت اين درخواست بر اهل نظر پوشيده نيست. آنگاه در تكميل آن مى‏فرمايد: «و اعصمنى من مثل افعاله، ولا تجعلنى فى مثل حاله» (دعاى 14)، نيز: «اللهم فلما كرهت الىّ ان اُظلم، فقنى من ان أَظلم» (دعاى 14) بالاتر از آن، در ضرورت كمك به مظلوم مى‏فرمايد: «اللهم انى اعتذر اليك من مظلوم ظُلم بحضرتى فلم أنصره» (دعاى 38).
همين‏گونه است دعا براى مصاحبت فقراء (دعاى 30)، محبّت والدين و نيكى به آنها (دعاى 24)، محبّت به همسايگان (دعاى 26) و...

صفحه از 165