ظاهر و لفظ. با اين همه، امام عليه السلام ژرفترين معانى را در قالب زيباترين الفاظ ريخته است.
22 ـ اليقين الشافى بحال الامام زينالعابدين عليه السلام [ ايمان درمانگر در حالات امام سجاد عليه السلام ] / نهىالعابد، بانوى پژوهشگر سورى [ ص 284 تا 293] ۱
ـ از امام سجاد عليه السلام حديثى به اين عبارت نقل شده است: «لو كان الناس يعلمون جملة الحال فى فضل الاستبانة، و جملة الحال فى صواب التبيين، لأعربوا من كل ما تخلّج فى صدورهم، و لوجدوا من برد اليقين ما يُغنيهم عن المنازعة الى كلّ حال سوى حالهم....» (البيان و التبيين، جاحظ)
ما، اين جمله را مبناى نظريه لغوى امام سجاد عليه السلام گرفتهايم: «جملة الحال» در علم بلاغت، بحث مبسوطى است كه دكتر اسعد على در كتاب «علم المعانى و مقتضى الحال» به آن پرداخته و به تفصيل درباره سوره كوثر، از اين ديدگاه، سخن گفته است. كاربرد «جملة الحال» را در دعاهاى 1، 2، 4، 6، 14، 39 مىبينيم. در دعاى 39، اخلاق الهى را مىتوان ديد كه در آيه 34 سوره فصلت به آن امر مىشود (ادفع بالتى هي احسن)، چنان كه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله وسلم در اوج بدخواهى مشركان نسبت به حضرتش، امين قريش بود. ابليس همواره براى فريب آدميان مىكوشد و آتش فتنه او را چيزى جز يقين به خدا، نمىتواند بنشاند، كه جمله نقل شده از امام سجاد عليه السلام ، به اين «خُنكاى يقين» اشاره دارد و صحيفه، تفصيل اين اشاره است.
23 ـ مدارج العرفان فى الصحيفة السجادية [ مراحل عرفان در صحيفه سجاديه] / عبدالفتاح قلعهجى، اديب و شاعر سورى [ ص 305 تا 311 ]
[ نويسنده در اين گفتار، متن ادبى و شعرگونه بر مبناى برخى از جملات صحيفه سجاديه ارائه كرده كه دو بخش از آن عينا نقل مىشود]
(اللهم هب لي نورا أمشي به، و أهتدي به في الظلمات، و أستضيء به من الشك و الشبهات) (من دعاء رقم/ 22)
1.اين مقاله، بخشى از رساله دانشگاهى نويسنده آن است، با عنوان «نظرية الامام زين العابدين اللغوية».
