براى كسب هر عملى معرفت لازم است. پس خداوند سبحان هر بنده‏اى را كه بخواهد به عملى تكليف كند، بايد معرفت آن را به او ببخشد، وگرنه تكليف به آن عمل صحيح نيست. هم‏چنين در صورت صدور آن عمل از بنده‏ـ اگر همراه با معرفت نباشدـ نسبت آن عمل به او هم مشكل خواهد بود و كسب تحقق نمى‏يابد. بديهى است كه پيش از همه اين‏ها معرفت خداوند سبحان قرار دارد و تا مادامى كه معرفت او تحقّق نيابد، تكليف از ناحيه او بى‏معنا است.

2ـ 9. امام صادق عليه ‏السلام مى‏فرمايد:

«سِتَّةُ أَشْيَاءَ لَيْسَ لِلْعِبَادِ فِيهَا صُنْعٌ: الْمَعْرِفَةُ وَ الْجَهْلُ وَ الرِّضَا وَ الْغَضَبُ وَ النَّوْمُ وَ الْيَقظَةُ» ^۱ «شش چيز است كه كار بندگان نيست: معرفت و جهل، رضايت و غضب، خواب و بيدارى.»

2ـ 10. محمدبن‏حكيم مى‏گويد: به امام صادق عليه ‏السلام عرض كردم:

اَلْمَعْرِفَةُ مِن صُنعِ مَنْ هِيَ؟ قالَ: «صُنعُ اللّه‏ِ، لَيسَ لِلْعِبادِ فيها صُنعٌ»^۲
معرفت كار كيست؟
فرمود: «كار خداست و بندگان در معرفت كاره‏اى نيستند».
در اين دو حديث، هر معرفتى اعمّ از معرفت خدا و خلق، همه به طور مطلق فعل خدا دانسته شده است. پس ما نبايد هيچ شك و ترديد داشته باشيم كه همه معارف از ناحيه خدا به ما داده مى‏شود، ولى آيا همه امورى كه به نوعى مورد معرفت ما قرار مى‏گيرند، در يك سطح هستند؟ و آيا همه معرفت‏ها را به يك صورت براى ما عطا مى‏فرمايد؟
روشن است كه خداوند متعال براى برخى از معرفت‏ها، طرق، اسباب و آلاتى قرار داده است كه انسان با استفاده از آن‏ها و با قرار گرفتن در طريق آن‏ها به آن معارف دست مى‏يابد، يعنى خداوند سبحان معرفت آن امور را به انسان عطا مى‏كند. ممكن است در اين‏گونه امور بگوييم: نسبت فعل معرفت به خدا در اين