معرفت و هدايت، فعل خدا است آيات و روايات - صفحه 24

3 ـ4. هيچ راهى براى رسيدن به معرفت الهى در خلق نهاده نشده است.
3 ـ5. معرفت فعل خداست و بندگان هيچ گونه نقشى در پديد آمدن آن ندارند. امّا خداوند سبحان در قبال آن، از فضل و احسان خويش به آن‏ها ثواب عطا مى‏كند.
3 ـ6. دادن معرفت و رساندن بندگان به معرفت، فضل و احسانى است از ناحيه خداى سبحان كه اين كار براى او، نه لزوم و وجوبى دارد و نه استحقاقى براى بندگان.
3 ـ7. هر بنده‏اى كه از ناحيه خدا به امرى تكليف شود، بايد توان انجام آن را داشته باشد. معرفة اللّه‏ چون خارج از اختيار بشر است، پس هيچ‏كس تكليفى به آن ندارد.
3 ـ8. هر تكليفى از ناحيه خداوند سبحان، متوقف بر دادن معرفت است. اگر بنده‏اى معرفت خدا را نداشته باشد، هيچ تكليفى از ناحيه او به حدّ لزوم نخواهد رسيد.
3 ـ9. معرفة اللّه‏ با ساير معارف متفاوت است. معرفت در ساير امور نيز از ناحيه خدا ايجاد مى‏شود و فعل او به شمار مى‏آيد، ولى خداوند متعال براى آن‏ها اسباب و ادواتى قرار داده است كه انسان با آن‏ها بدان امور، علم و آگاهى مى‏يابد و در حيطه‏ى قواى ادراكى او درمى‏آيند. ولى در مورد خداوند سبحان، هيچ‏يك از قواى ادراكى كارساز نيست و او خود بايد نفس خويش را به بنده‏اش بشناساند.
3 ـ10. بعد از اين‏كه خداوند سبحان معرفت خويش را به بندگان تفضّل فرمود، وظيفه‏ى بندگان است كه آن را نگاه دارند، در حفظ آن بكوشند و از عمل بر اساس وظايف بندگى كوتاهى نكنند تا خداوند سبحان، معرفت خويش را براى آن‏ها افزون سازد.