و مراتب معرفت بيان شد، برمى‏آيد كه آيه شريفه به هر دو مورد قابل حمل است، زيرا هر مرتبه از معرفت، وظيفه‏اى خاص نسبت به خودش دارد كه اداى آن، شكر آن مرتبه محسوب مى‏شود و عدم اتيان وظيفه آن، كفر در مورد آن خواهد بود. بنابراين، آيه را مى‏توان به هدايت به طور مطلق حمل كرد.
به نظر مى‏رسد در بيشتر آيات مربوط به معرفت ابتدايى، سخن از معرفت فطرى مى‏رود. اين آيات بايد در گفتارى مستقل مربوط به فطرى بودن معرفت خدا مورد بحث قرار گيرد.
آيات ذيل در زمينه‏ى معرفت ثانوى است:
«مَنْ يُـؤْمِنْ بِاللّهِ يَهْدِ قَلْبَهُ»^۱«آن كس كه به خدا ايمان آورد، دلش را هدايت مى‏كند»«وَالَّذِينَ جاهَـدُوا فِـينا لَنَهْدِيَـنَّهُمْ سُبُلَنا»^۲«آنان كه در راه ما مجاهده كنند، به راه‏هايمان هدايتشان مى‏كنيم»«وَ يَزِيدُ اللّهُ الَّذِينَ اهْتَدَوْا هُدَىً»^۳«آنان‏كه قبول هدايت مى‏كنند، خداوند هدايتشان را افزون مى‏دارد»«وَالَّذِينَ اهْتَدَوْا زادَهُمْ هُدىً»^۴«آنان كه هدايت مى‏پذيرند، هدايتشان را مى‏افزايد»«لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ»^۵«اگر شما شكر كنيد، قطعاً فزونى خواهم بخشيد»
اين آيه‏ى شريفه به طور مستقيم بر وجود معرفت ثانوى دلالت ندارد. ولى با توجه به اين‏كه پذيرش هدايت و معرفت در حقيقت شكر آن است، دلالت اين آيه‏ى شريفه هم بر مطلب مورد نظر روشن مى‏گردد. آيات يادشده‏ى پيشين نيز بر اين دلالت تأكيد مى‏كند.