معرفت و هدايت، فعل خدا است آيات و روايات - صفحه 27

خداوند سبحان در آيه ديگر مى‏فرمايد:
«فَاذكُرُونِي أَذكُرْكُمْ»۱«ياد كنيد مرا تا ياد كنم شما را»
ياد خدا نسبت به بندگان، چيزى جز لطف، كرم، فضل، احسان، ازدياد نعمت معرفت و تقرب به سوى خدا نيست. ياد كردن بندگان خدا نيز وقتى صورت مى‏گيرد كه خداى تعالى خود را به معرفت ابتدايى شناسانده باشد.
خداوند در سوره حمد نيز به بندگانش مى‏آموزد كه در هر درجه و مرتبه‏اى از معرفت باشند، باز هم از خداى سبحان هدايت و معرفت بخواهند:
«اِهْدِنا الصِراطَ المُستَقِـيم»«ما را به راه راست هدايت كن.»
امام رضا عليه ‏السلام در تفسير آيه شريفه مى‏فرمايد:
««اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ»اسْتِرْشَادٌ لِاَدَبِهِ، وَ اعْتِصَامٌ بِحَبْلِهِ، وَ اسْتِزَادَةٌ فِي الْمَعْرِفَةِ بِرَبِّهِ وَ بِعَظَمَتِهِ وَ كِبْرِيَائِه»۲««ما را به راه راست هدايت كن»به معناى طلب آداب او، چنگ زدن به رشته‏ى استوار الهى، طلب فزونى معرفت پروردگار و عظمت و بزرگى اوست.»
پس مؤمنان در هر درجه‏اى از ايمان و معرفت باشند، هميشه از خداوند متعال، فزونى معرفت و ادب حضور در محضرش را طلب مى‏كنند.
بدين ترتيب روشن شد كه امر معرفت در هر درجه و مرتبه‏اى كه باشد، فعل خداوند سبحان است، با اين تفاوت كه در مرتبه اوّل هيچ‏گونه لزومى به خداوند سبحان نمى‏باشد. ولى در مراتب بعد، اگر بنده تسليم شد و شكر نعمت معرفت را به جا آورد، خداوند تعالى درجه‏ى آنان را مى‏افزايد، چون به بندگانش وعده داده است كه اگر تسليم شويد، به معرفتتان افزوده خواهد شد.

5ـ رواياتِ به ظاهر معارض

همه آيات و روايات ياد شده دلالت دارند كه معرفت خداوند سبحان، فعل

1.بقره / ۱۵۲.

2.عيون اخبار الرّضا عليه ‏السلام ۲ / ۱۰۷.

صفحه از 43