اوست و بندگان مكلّف به معرفت نيستند. بلكه به عهده خداست كه خود را معرفى كند و وظيفه بندگان بعد از تعريف خداوند، پذيرش و تسليم و تصديق و ايمان نسبت به آن تعريف است. در روايت بريدبن‏معاوية از امام صادق عليه ‏السلام به اين امر تصريح شده است. حضرتش مى‏فرمايد:
«لَيْسَ لِلَّهِ عَلَى خَلْقِهِ أَنْ يَعْرِفُوا. وَ لِلْخَلْقِ عَلَى اللَّهِ أَنْ يُعَرِّفَهُمْ. وَ لِلَّهِ عَلَى الْخَلْقِ إِذَا عَرَّفَهُمْ أَنْ يَقْبَلُوا.»^۱«براى خدا بر عهده بندگان نيست كه بشناسند، بلكه براى خلق به عهده خداست كه خود را معرفى كند. و براى خدا بر عهده بندگان است كه وقتى معرفى كرد، بپذيرند.»
به اين مطلب نيز بايد توجّه شود كه معرفت‏ـ اعم از ابتدايى و ثانوى‏ـ فعل خداوند سبحان است، با اين تفاوت كه در معرفت ابتدايى، تعريف بدون هيچ‏گونه زمينه‏اى از سوى بندگان صورت مى‏گيرد، ولى در معرفت ثانوى، زمينه‏هاى آن پذيرش تعريف ابتدايى و ايمان به آن است.
اين نكته هم دانستنى است كه گاهى در روايات، از همان پذيرش و ايمان با واژه‏ى «معرفت» تعبير شده است. در ضمن بحث از روايات معارض، در اين زمينه سخن خواهيم گفت.
به نظر مى‏رسد اين نكات، قرائن خوبى است كه ما را به معناى صحيح روايات برساند، و شاهدى است بر وجه جمعى كه در حلّ تعارض ظاهرى ذكر خواهيم كرد.

5ـ1. معرفت، سرلوحه دين و ديندارى است

اميرالمؤمنين عليه ‏السلام مى‏فرمايد:
«أَوَّلُ الدِّينِ مَعْرِفَتُه»^۲«سرلوحه دين، معرفت خداست.»
اين سخن دلالت دارد كه معرفت خداوند سبحان، از اصلى‏ترين اصول دين