کند. وجوب دفع ضرر نيز، ضرورى و بديهى است.
فاضل مقداد، تنها طريق معرفت را نظر مى‌داند و مى‌گويد:
إنّما قلنا إنّ الطريق إلى معرفة اللّه‌ تعالى النظر؛ لأنّ الطريق الّتي يتوصّل بها إلى معرفة الأشياء إمّا ضرورة أو خبر أو حسّ أو نظر.
به عقيده‌ى ما، تنها راه معرفت خدا نظر است؛ از آن‌رو که دست‌يابى به معرفت اشيا به يکى از چهار صورت قابل تصوّر است: ضرورى، اخبار، احساس و نظر.
آن‌گاه سه مورد اوّل را در مورد خداوند سبحان منتفى مى‌داند و ثابت مى‌کند که راهى جز نظر براى معرفت خداوند سبحان وجود ندارد. ^۱

12. شهيد ثانى (911 ـ 966)

شهيد ثانى درباره‌ى فطرى بودن فکر و استدلال و عدم نياز آن به علم منطق، فکر و استدلال فطرى را در ايمان شرعى، کافى مى‌داند و ايمان را فطرى مى‌شمارد. آن‌گاه به بيان کيفيّت معرفت صانع مى‌پردازد و توضيح مى‌دهد که هر انسانى به علم ضرورى، مى‌داند که خودش ممکن و حادث است و هر ممکنى نياز به موجد و علّت دارد. سپس مى‌پرسد: شما از کجا به جزم و قطع رسيديد که موجد و علّت، همان واجب الوجود است؟ سپس به آن جواب مى‌دهد و در پايان مى‌نويسد:
و الحاصل أنّ المعتبر في الإيمان الشرعيّ هو الجزم و الإذعان؛ و له أسباب مختلفة من الإلهام و الکشف و التعلّم و الاستدلال. ^۲
خلاصه‌ى سخن اين‌که معتبر در ايمان شرعى، جزم و اذعان است، که راه‌هاى مختلف دارد از قبيل الهام، کشف، تعلّم و استدلال.

13. مرحوم ملاصالح مازندرانى (م 1086)

ملّاصالح به تواتر رواياتى اشاره مى‌کند که دلالت دارد بر اين‌که معرفت خداوند سبحان، فعل خداست. سپس مى‌نويسد: