توحيد از ديدگاه قرآن و نهج ‏البلاغه (3) - صفحه 19

دقّت در كلمات اميرالمؤمنين عليه ‏السلام در همه خطبه‏هاى توحيدى همين معنى را مى‏فهماند. مثلاً در خطبه 152 مى‏فرمايد:
«و السميع لا بأداة و البصير لا بتفريق آلة...»
در اينجا ابزار و آلت را (مانند چشم و گوش) ـ كه معمولاً در هر مخلوقى سمع و بصر از اين راه است ـ نفى فرموده ولى اصل مفهوم سمع و بصر را نفى نكرده است. مثلاً نفرموده است (سميع بمعنى آخر). در خطبه 178 نيز مى‏فرمايد: بصير لا يوصف بالحاسّة. يكى از دلائل روشن اين مطلب كه مفاهيم صفات و اسماء خدا همان مفاهيم لغوى شناخته شده در لغت است (نه معانى غير معلوم)، اين است كه فعل‏هاى مشتق از اين صفات به چيزهايى تعلق مى‏گيرد كه با همان مفاهيم لغوى مناسب است. مثلاً خداى تعالى مى‏فرمايد:
واللّه يسمع تحاورَكما (مجادلة / 1)يعنى خداى تعالى گفتگوى شما را مى‏شنود.واضح است كه همان مفهوم شنيدن به محاوره تعلق مى‏گيرد نه مفهوم ديگر. هچنين مى‏فرمايد: «ان ربى لسميع الدعاء» (ابراهيم / 39) .و اميرالمؤمنين عليه ‏السلام نيز مى‏فرمايد: «الذى وسع سمعه الاصوات» (حكمت 249). ارتباط سمع با دعاء و اصوات. البته وقتى است كه سمع به همان مفهوم متعارف كلمه باشد. ان شاءالله تعالى در مقالات بعد توضيح بيشتر در اين مسئله خواهيم داشت.

صفحه از 18