نگرشى تطبيقى ـ تحليلى به كافى كلينى و صحيح بخارى - صفحه 53

الصلاة، كتاب الصوم، كتاب الحج و... مشترك و در بعضى ديگر منفردند؛ مانند كتاب العقل و الجهل و كتاب الحجّة در كافى، و كتاب بدء الخلق و ابواب فضائل و مناقب اصحاب در صحيح بخارى. در ساير كتابها و ابواب فقهى نيز چنين مطلبى وجود دارد. به هرحال، توجّه به شكل و محتوا و تنوّع و تعدّد ابواب و مسائل، نكته مهمّى است كه غفلت از آن در شناخت تطبيقى اين دو كتاب (و نيز ساير جوامع حديثى فريقين) و استنتاجات نهايى روا نيست. ۱
4ـ 2ـ 3) مقايسه كيفى: موضوع بسيار مهم در اين زمينه، مقايسه كيفيّت روايات است از دو ديدگاه: يكى از نظر محتوا و ديگرى از ديدگاه صحّت. به مسئله صحّت در صفحات آينده خواهيم پرداخت؛ امّا منظور از كيفيّت در محتوا، هم جهت تعدّد و كثرت ابواب علمى، فقهى و معرفتى (اعم از اصول و فروع) است كه در متن روايت مندرج و قابل استخراج مى‏باشد (كه اين به نوبه خود تأثير در كميّت و كيفيّت ـ هر دو ـ دارد)، و هم جهت عمق و ژرفاى معانى؛ چنان كه روايات از اين جهات نيز مختلف‏اند.
4ـ 3) بررسى تطبيقى بين قسمتى از دو كتاب همنام در صحيح بخارى و كافى
با دقّت در محتواى دو كتاب معلوم مى‏شود كه: واژه «باب» در دو كتاب ـ صحيح بخارى و كافى ـ به دو اعتبار به كار رفته و حامل بار معنوى يكسانى نيستند؛ بلكه در كافى به صورت كلّى‏تر و در صحيح، به صورت جزئى‏تر به كار رفته است. بدين معنى كه يك «باب» در كافى از نظر محتوا گاهى معادل چندين باب از صحيح را در خود جاى داده است.
به عنوان نمونه، عنوان باب اوّل «كتاب الصيام» كافى چنين است: «باب ماجاء في فضل الصوم و الصائم» (32: ج 4، ص 62) در اين باب 17 روايت آمده و در هر

1.مقايسه درست‏تر، زمانى امكان‏پذير خواهد بود كه با نكته‏سنجى دقيق، نمايه موضوعى و علمى براى دو كتاب تهيّه و سنجيده شود.

صفحه از 76