جعفر عليه السلام اوثق از مجالد است و التفاتى به قول يحيى نكردهاند...»آنگاه از اسحاقبن راهويه و شافعى و بزرگان ديگر در مدح امام صادق عليه السلام سخنها نقل مىكند. توضيح مفصل او ـ درباره امام صادق عليه السلام ـ تا حدود 10 صفحه ادامه مىيابد؛ آنگاه در پايان اضافه مىكند: «لم يخرج له البخاريّ في الصحيح بل في كتاب الأدب و غيره.» (20: ج 6، ص 438ـ447)
آيا حضرت ابىعبداللّه جعفربن محمّد الصادق عليه السلام براى شخصى مانند بخارى (كه خود از صاحبنظران علم رجال بوده) فردى ناشناخته بود؟! از بخارى نقل كردهاند كه: كمتر ناقل حديثى هست كه در پيش من مطلب و داستانى از او نباشد (18: ج 2، ص 7؛ ضحى الاسلام: ج 2، 112) آيا فاصله زمانى امام صادق عليه السلام تا بخارى آن قدر زياد بوده كه گَرد اعصار و قرون، چهره درخشان او را از چشمان مثل بخارى پوشانده است؟! و يا مطلب ديگرى در ميان است، كه امثال عمروبن العاص و يا عمرانبن حطّان خارجى و امثال آنها را فضائلى است كه جعفربن محمّد ـ عالم صادق از آل محمّد صلى الله عليه و آله ـ فاقد آن فضائل است؟!
بايد دانست كه بخارى مدّت شش سال در حجاز بوده (6: ج 55، ص 44) رفت و آمدهاى زيادى به مراكز شيعه يعنى كوفه و بغداد داشته ۱ (همان) و علماى شيعه و سنّى از شاگردان امام صادق عليه السلام در آن دوران در حجاز و عراق بيش از حدّ شمارش بودهاند. صيت شهرت حديث و فقه امام صادق عليه السلام نيز بيش از آن بوده است كه مدّعى علم و فقه و حديثى چون بخارى، آن را نشنيده باشد. البتّه بخارى از عدّه زيادى از آنان كه از امام صادق عليه السلام نقل حديث كردهاند، مانند عبدالوّهاب ثقفى و خاتمبن اسماعيل و مالكبن انس و وهببن خالد و... نقل حديث كرده؛ امّا
1.از شخص بخارى نقل مىكنند كه: بيش از هزار نفر از اهل علم را به دفعات فراوان، در طول بيش از ۴۶ سال، از اهل حجاز و مكّه و مدينه و كوفه و بصره و واسط و بغداد و شام و... ملاقات كردم و تعداد دفعات ورودم به كوفه و بغداد را همراه با محدّثين خراسان را نمىتوانم، شمارش كنم... سپس بيش از صد نفر از آنان را نام مىبرد. (همان: ص ۴۴)
