نقد و بررسى نظريّه سيوطى در باب تناسب سوره‏ ها - صفحه 89

مى‏شود، بايد درست و دقيق باشد؛ لذا دستاويزهاى سست و ضعيف، نزد انديشه‏هاى والا و خردهاى سليم پذيرفته نيست.

مطلب دوم: ابزار كشف مناسبتهاى سوره‏ها

سيوطى ترتيب كنونى سوره‏هاى قرآن را به جز سوره‏هاى انفال و توبه (27: ج1، ص 218 و 217 و ج 3، ص 381 و 370) به تعيين پيامبر و مبتنى بر حكمتِ تامّه الاهى، و مستفاد از مصلحت كامله ربّانى مى‏داند و چنين نظمى را از جهات اعجاز آور و مشخّصاتِ اعجاب‏انگيز قرآن مى‏شمارد. وى در كتاب تناسق الدرر به اين نكته تكيه مى‏كند و وجوهى از ارتباط و مناسبت را كه خود در ميان سور كشف كرده، قرينه و بيّنه اين ترتيب معجزنشان، به شمار مى‏آورد.
مصنّف تناسق الدرر، بارها در خلال كتاب خويش، مدّعى شده كه در كشف مطالب كتاب، مورد الهام و اِفهام و اِنعام خداوند قرار گرفته است. بنابراين، از ديدگاه او، وسيله و ابزار اين مناسبتها، قانون خاصّى نيست؛ بلكه كشف از راه الهام خداوندى است! به عنوان نمونه، به چند مورد از تعابير او بنگريد:
الف) ستايش خداى را سزد كه كتاب شكوهمند خود را به نيكوترين سبك فرو فرستاد... و آن را به آيات و سوره‏ها تقسيم كرد... و او بر من منّت نهاد كه در جايگاه ستارگان او، يعنى سوره‏ها، بنگرم و درهايى براى ورود به گنجينه‏هاى علوم خود و بيرون آوردن آنها به رويم گشود. (29: ص 24)
ب) خداوند منّت گذاشت بر من، به يافتن پاسخى دراين موضوع. (همان: ص 31)
ج) پس خداى را مى‏ستايم براى آنچه به من الهام كرد. (همان: ص43 و 64 و 72 و 74) د) پس در اين نكته لطيف ـ كه خدا با الهام آن بر من منّت نهاده ـ بنگر. (همان: ص50 و 69)
تعابير و كلمات مشابه در جاى جاى كتاب او فراوان است. (مانند صفحات 54 و 57 و 70، 81، 84، 94، 105 و...) حال بايد ديد انگيزه او از تكرار اين ادّعا ـ كه در كشف

صفحه از 99